उपभोक्ताको भान्सामा स्वस्थ र स्वच्छ मासु पुर्याउँदै नेपाली बुचर
काठमाडौं । मासु काट्ने ठाउँ भन्नासाथ दिमागमा आउने दृश्य हो- चारैतिर फोहोर, झिंगा भन्किएको, रगतले तलपतिएको भुइँ। चाहे त्यो बधशाला होस् या मासु बिक्री गर्ने पसल नै । यस्ता दृश्य साधारण लाग्छन् ।
मासु काट्ने हतियारदेखि अचानोसम्म, मासु स्टोर गरेर राखिने फ्रिजरदेखि प्याकेजिङसम्ममा पनि ध्यान दिइएको हुँदैन । एउटै हतियारले कुखुरा र खसीको मासु काटिएको हुन्छ । एउटै मान्छेले मासु काट्नेदेखि ग्राहकबाट पैसा लिनेसम्म गरिरहेका हुन्छन्। मासु काटेपछि कायम गर्नुपर्ने तापक्रममा यकिन गरी राखिएको हुँदैन ।
तर, नेपाली बुचरको इमाडोल शाखामा क्लिकमान्डुकर्मी पुग्दा यसको ठीक विपरीत थियो दृश्य । खसीको मासुका लागि बेग्लै फ्रिजर, कुखुराका लागि बेग्लै । मासु काट्ने मान्छे र हतियार पनि छुट्टाछुट्टै । पैसा लिने र प्याक भएको मासु ग्राहकलाई दिने मान्छे छुट्टै । हेर्दा हरेक कुरा व्यवस्थित देखिन्थ्यो ।
झट्ट हेर्दा आधुनिक प्रक्रिया र प्रणालीसहितको देखिन्छ नेपाली बुचरको इमाडोल शाखा । नेपाली भान्साका लागि महत्वपूर्ण रहेको मासुलाई लिएर केही फरक गर्ने सोचसहित नेपाली बुचर खुलेको बताउँछन्- कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) उज्ज्वल अधिकारी । डेढ वर्षअघि सुरु भएको नेपाली बुचरले अहिले ललितपुरका दुई ठाउँमा शाखा विस्तार गरेको छ।
इकोनस्टोरको अध्ययनले नेपालमा ७.४ प्रतिशतमात्रै शाकाहारी भएको बताएको छ । मासु अभिन्न परिकार हो, नेपाली भान्साका लागि । चाडबाडको समयमा होस्, पाहुना आउँदा होस् या परिवारका सदस्यकै बीचमा पनि । पहिले-पहिले चाडबाडमा खाइने विशेष परिकारका रुपमा रहेको मासु अहिले साधारण रुपमा नै उपभोग गर्दै आउने समय बनेको छ ।
तर, कस्तो मासु खाने ? कहाँबाट ल्याएर खाने ? मासु कसरी तयार गरिएको हो ? यस्ता कुराको भने नेपाली बजारमा धेरै वास्ता भएको छैन । अनुगमन गर्ने निकायले समय-समयमा अनुगमन गरेजस्तो गर्छ । तर, बेला-बेला यस्ता कयौं घटना बाहिर आएका छन्, जसले अखाद्य मासुको पनि बिक्री भइरहेको देखाउँछन् । बधशाखादेखि मासुपसल कस्तो मापदण्डमा हुनुपर्ने हो भन्ने कुराको पनि यकिन र अनुगमन छैन ।
‘नेपाली बुचर’ले यही ग्याप भर्ने लक्ष्य लिएको छ । गुणस्तरिय मासुको बिक्री गर्ने र दर्शकलाई नयाँ किसिमको मासु पसलको आभाष गराउने ।
लगनखेलमा पहिलो शाखा खुलेसँगै सुरुवात भएको नेपाली बुचर अहिले इमाडोलमा पनि पुगेको छ । अनलाइनबाट पनि डेलिभरी गर्नेदेखि मासुलाई निश्चित तापक्रममा राख्ने, फुड साइन्टिस्टबाट मासुको गुणस्तरलाई कायम गर्न काम गर्ने कामहरु नेपाली बुचरको विशेषता हो ।
‘नेपाली बुचर भनेको मासुको एउटा ब्राण्ड हो,’ नेपाली बुचरका सिईओ अधिकारी भन्छन्, ‘हामी आधुनिक शैलीमा मासु व्यवसाय गर्ने लक्ष्यसहित काम गरिरहेका छौं ।’
‘नेपाली बुचर’ जीटी ग्रुपअन्तर्गतको लगानीबाट खुलेको कम्पनी हो । जीटी ग्रुप विभिन्न क्षेत्रका मानिसको सहकार्यमा विभिन्न सेक्टरमा काम गर्ने लक्ष्यसहित बनेको लगानी गर्ने समूह हो । समूहमा सिनेमा क्षेत्रका मान्छेदेखि वैदेशिक रोजगारीमा लामो समय अनुभव संगालेर फर्किएकाहरु पनि छन् । सोही समूहको पहिलो लगानीका रुपमा ‘नेपाली बुचर’को सुरुवात करिब डेढ वर्षअघि भएको थियो ।
‘नेपाली बुचर’मा तीन जना सक्रिय रुपमा लागेका छन् । एक उज्ज्वल भइहाले । अरु दुई जनामा पिताम्बर फुलेल र राजन श्रेष्ठ छन् । फरक-फरक क्षेत्रका मान्छेहरु जोडिएर नेपाली बुचर सुरु भएको छ ।
उज्ज्वल आफू कला क्षेत्रका मान्छे हुन् । कलामा पनि मुख्यतः अभिनय क्षेत्रका । अभिनय गर्ने मान्छे व्यवसायमा लाग्नुको आफ्नै कथा छ, जुन नेपाली बुचरसँगै जोडिन्छ । उज्ज्वलले करिब आधा दशकअघि आफैं व्यवसाय गर्ने लक्ष्यसहित मासु व्यवसाय सुरु गरेका थिए । ९० हजार रुपैयाँ एक महिला समूहबाट कर्जा लिएर उनले व्यवसाय सुरु गरेका थिए । नेपाली बुचरमा कयौं गुणा धेरै लगानी भएको बताउँछन् उज्जवल ।
‘नेपाली बुचर यही नामबाट सुरु भएको अहिले डेढ वर्ष भयो,’ उज्ज्वल भन्छन्, ‘हामीले जीटी ग्रुप खोलेर यसको सुरुवात गर्यौं । मैले पहिले मासु व्यवसायमै गरेको थिएँ । त्यही कुराबाट इन्स्पायर्ड भएर अहिले नेपाली बुचर बनेको छ ।’
उज्ज्वलबाहेक अरु दुईको कुरा गर्दा पिताम्बर वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका हुन् । उनी पनि जीटी ग्रुपमा जोडिएका छन् । अर्काको देशमा बगाएको पसिना र त्यसको बदलामा कमाएको अनुभवलाई लिएर नेपालमा नै केही गर्नुपर्छ भन्ने सोचसहित उनी नेपाल फर्किएको सम्झिन्छन् । भन्छन्, ‘केही गर्नुपर्छ भन्ने साथीहरुसँग भेट भएपछि हामीले यो व्यवसाय सुरु गर्यौं । विदेश जानेमात्रै भनिरहेकाहरुको बीचमा नेपालमा पनि केही गर्न सकिन्छ भनेर हामीले यसको सुरुवात गरेका छौं ।’
त्यस्तै, राजन श्रेष्ठ भने आफैं मासु व्यवसायमा लामो समयदेखि अनुभव संगालेका व्यक्ति हुन् ।
कला क्षेत्रदेखि वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएकाहरु मिलेर बनेको छ जीटी ग्रुप । नयाँ सोच र नयाँ उद्यम गर्न चाहनेलाई जीटी ग्रुपले नै पनि लगानी गरेर सहायता गर्ने गरेको छ । लगानीकर्ता जीटी ग्रुपमा रहेको विभिन्न पेसागत मान्छेहरुको विविधताजस्तै यो विविधता उनीहरुको पहिलो व्यवसाय नेपाली बुचरमा पनि देखिन्छ, जसमा फरक-फरक क्षेत्रमा मानिस जोडिएका छन् । र, सबैको नेतृत्व भने उज्ज्वलले गरिरहेका छन् ।
नेपाली बुचरलाई नेपालमा राम्रो ब्राण्डिङसहित स्थापित गरेर नेपालबाहिर पनि लैजान सकिन्छ कि भन्ने सोचेर सुरुवात गरिएको उनी बताउँछन् । लगानीकर्ताहरुमा कतिपय अमेरिकालगायतका देशमा भएकाले पछि आफूहरु त्यता पनि विस्तार हुने लक्ष्य लिएर सोही अनुसार नेपाली र अंग्रेजी मिश्रित ‘नेपाली बुचर’ नाम राखिएको उनको भनाइ छ ।
कला क्षेत्रको मान्छे भए पनि उनी व्यवसायमा जोडिए । यसको मूल कारण केही न केही गर्नुपर्छ भन्ने सोच हो । सबै कुरा एकैपटक नहुने अनुभव संगालेका उनी व्यवसायमा आफू आएपछि त्यसबारे सोच्न पनि समय लागेको बताउँछन् । आर्थिक रुपमा मात्रै नभएर व्यवसायलाई सिर्जनात्मक रुपमा पनि सोचेको उनले बताए । ‘फिल्ममा क्यारेक्टराइजेसन भनेजस्तै व्यवसायमा पनि म आफूलाई यो भूमिकामा आफूलाई निखार्दै छु,’ उनले भने ।
नेपाली बुचरलाई परम्परागत रुपमा मासु व्यवसायमात्रै गर्ने नभएर व्यवस्थित रुपमा मासु व्यवसाय गर्ने रुपमा लक्ष्यसहित सुरुवात गरिएको सुनाउँछन् उज्ज्वल । फरकपन धेरै कुरामा रहेको उनी बताउँछन् । लगानी गर्ने शैलीमा पनि संयुक्त लगानी रहेको बताउने उनी मासु व्यवसायमा गुणस्तरलाई कायम राख्नु आफूहरुले प्रमुख महत्वका साथ लिइएको उनले बताए । आफूले पहिले एक्लै गरेको काम र अहिले नेपाली बुचरमार्फत भइरहेको काम फरक रहेको बताउँछन् ।
‘गुणस्तरको हिसाबले हेर्दा एउटा मान्छेले आफैंले काट्ने, पैसा आफैंले लिने, तापक्रम कायम गर्ने भन्नेजस्ता कुरा हुँदैन थियो,’ उनी भन्छन्, ‘तर नेपाली बुचरमा त्यस्तो छैन । यहाँ सबै कुरा व्यवस्थित गरिएको छ । मासु काट्नेदेखि त्यसलाई स्टोर गरेर राख्दा फरक-फरक तापक्रम कायम गर्ने कुरा हामीले विशेष ध्यानमा राखेका छौं । प्याकेजिङ गर्ने कुरामा पनि हामी आधुनिक हिसाबले गर्ने कोसिस गरिरहेका छौं ।’
स्वस्थ र स्वच्छ मासु नै भान्सासम्म पुर्याउने लक्ष्य नेपाली बुचरले लिएको सुनाउँछन् उनी । मासु भनेको धेरै संवेदनशील खानेकुरा हो । सबैभन्दा छिटो दूषित हुने र अशुद्ध हुने कुरा मासु नै रहेको उनी सुनाउँछन् । तर, नेपालमा भने ती कुरालाई बेवास्ता गरिएको छ । सामान्य तापक्रम वा खुला ठाउँमा ४५ मिनेटमात्रै राख्दा पनि मासु कन्टामिनेट हुने र वैज्ञानिक रुपमा खान अयोग्य ठहरिने उज्ज्वल सुनाउँछन् ।
‘मासु काट्दादेखि त्यसलाई डेलिभर गर्दा हामी यिनै कुरा ध्यान दिन्छौं,’ उनी भन्छन्, ‘मासुलाई २० मिनेटभन्दा बढी समय बाहिर राख्दैनौं । माइनस तापक्रममा राख्छौं । क्रस कन्टामिनेसन नहोस् भनेर मासु काट्ने हतियारदेखि मान्छे पनि फरक-फरक गर्छौं । कुखुरा काट्न बेग्लै हतियार र खसी काट्न बेग्लै हतियार । प्रत्येक पटक मासु छुँदा फरक-फरक र नयाँ पञ्जा प्रयोग गर्छौं । यस्ता कुरालाई हामीले विशेष प्राथमिकतामा राखेका छौं ।’
दुई ठाउँमा रहेको शाखाबाहेक अनलाइनमार्फत पनि डेलिभरी गरेर नेपाली बुचरले भान्सासम्म मासु पुर्याइरहेको छ । न्यूनतम १५ सय रुपैयाँदेखि २ हजार रुपैयाँसम्मको मासुको अर्डरमा उत्पयकाका तीन जिल्लामा डेलिभरी सेवा रहेको उज्ज्वल बताउँछन् । हाल फेसबुक तथा टिकटकजस्ता सामाजिक सञ्जालका माध्यमबाट अर्डर लिइरहेको नेपाली बुचरले छिट्टै नै ई-कमर्स वेबसाइटमार्फत पनि अर्डर लिने गरी नेपाली बुचरलाई विस्तार गर्दै लगेको छ ।
नेपाली बुचरले अहिले मासु व्यवसायमात्रै गरिरहेको छ । तर, यसैमा सीमित हुने लक्ष्य भने उनीहरुको छैन । पहिलो वर्षमा नै दोस्रो शाखा खोलेका उनीहरुले कृषि क्षेत्रमा जोडिँदै मासुको उत्पादनदेखि बिक्रीसम्मको इकोसिस्टममा काम गर्ने सपना बनाएका छन् । उनी भन्छन्, ‘नेपालमा बधशालाहरु व्यवस्थित रुपमा र वैज्ञानिक रुपमा छैनन् । त्यो कुरादेखि मासुको उत्पादनका लागि आफैं कृषि क्षेत्रमा जोडिनेसम्मको लक्ष्य लिएर हिँडेका छौं ।’
हाल भने मासुका लागि आवश्यक खसी तथा कुखुरा नेपाली बुचरले पनि खरिद गरेरै ल्याउने गरेको छ । तत्कालका लागि उत्पादनलाई थाँती राख्दै आफूहरुले स्थानीय किसानबाट खसी तथा कुखुरा किन्ने गरेको बताउँछन् उज्ज्वल ।
‘हाम्रो उद्देश्य भनेको क्वान्टिटीभन्दा पनि क्वालिटी हो,’ उनी भन्छन्, ‘त्यही कुरालाई ध्यानमा राखेका छौं । अहिले यसरी नै गर्दा पनि १५-१६ जनालाई रोजगारी दिनसक्ने अवस्थामा पुगेका छौं ।’
आफूहरुले गरिरहेको व्यवसाय फरक गर्न खोज्दा खर्च धेरै भएको बताउँछन् उनी । मासुलाई अशुद्ध हुन नदिनका लागि फरक-फरक मान्छेदेखि गुणस्तर कायम गर्न लाग्ने आवश्यक कुराले सञ्चालन खर्च धेरै रहेको उनले बताए ।
तर, यसले उनीहरुलाई सन्तुष्टि मिलेको छ । उनी भन्छन्, ‘खर्च धेरै भयो भनेर मासुको मूल्य बढाउने कुरा हुँदैन । तर पनि हामी जसरी काम गरिरहेका छौं, यसमा सन्तुष्ट छौं । खर्च धेरै छ । तर, मान्छेमाझमा ब्राण्ड बन्दै जाने हाम्रो सपना छ ।’
युवराज भट्टराई
