ट्रम्प र जेलेन्स्कीबीच तीन घण्टा वार्ता, के निस्कियो निष्कर्ष ?

एजेन्सी । युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्की आइतबार ठिही र क्षेप्यास्त्रको चपेटामा परेको किभ छोडेर अमरिकाको फ्लोरिडास्थित मार–ए–लागोको कलात्मक डाइनिङ रुममा पुगेका छन् । त्यहाँ उनले आफ्नो देशमा जारी युद्ध अन्त्य गर्नका लागि परिमार्जित २०–बुँदे शान्ति योजनामा अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पको सहमति प्राप्त गर्ने आशा राखेका थिए ।

तीन घण्टाभन्दा लामो वार्तापछि बाहिर निस्कँदा सन् २०२२ मा रुसले सुरु गरेको द्वन्द्व अन्त्य गर्ने कठिन प्रयासमा दुवै नेताले कुनै ठूलो सफलताको घोषणा गरेनन् । दुवैले यो प्रक्रिया जटिल भएको र यसले अझै समय लिने कुरामा जोड दिए ।

त्यसअघि रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग फोनमा कुरा गरेका ट्रम्पले मस्कोको अडानप्रति अझै पनि केही सहानुभूतिपूर्ण दृष्टिकोण राखेको देखिन्थ्यो ।

तर, विगतका केही भेटहरू जस्तो नभई यसपटक ट्रम्पले जेलेन्स्कीको प्रशंसा गरे र शान्ति सन्निकट रहेकोमा आत्मविश्वास व्यक्त गरे ।

‘मलाई लाग्छ हामी धेरै नजिक पुग्दैछौं, सायद निकै नजिक,’ ट्रम्पले भने ।

ट्रम्पका अनुसार, अमेरिकी, युक्रेनी र युरोपेली टोलीहरूले आगामी हप्ताहरूमा सम्भवतः वाशिङटनमा भेटघाट जारी राख्नेछन् ।

उनले पुटिनसँग पनि पुनः कुरा गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । पुटिनले कुनै पनि सम्भावित शान्ति सम्झौताका शर्तहरूमा हस्ताक्षर गर्नुपर्ने हुन्छ ।

मार–ए–लागोको सिँढीमा जेलेन्स्कीसँग हात मिलाएपछि ट्रम्पले युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि आफ्नो मनमा कुनै निश्चित समयसीमा नरहेको बताए ।

यद्यपि, उनका दूत स्टिभ विट्कफ र ज्वाइँ जेरेड कुश्नरको नेतृत्वमा भइरहेको सघन वार्ताका कारण झण्डै चार वर्ष लामो यो युद्धलाई अन्ततः समाप्त पार्ने अहिलेको समय सबैभन्दा उपयुक्त रहेको उनले संकेत गरे ।

‘मलाई लाग्छ हामी वार्ताको अन्तिम चरणमा छौं । हेरौं, के हुन्छ,’ ट्रम्पले थपे, ‘यो कि त अन्त्य हुनेछ वा लामो समयसम्म चलिरहनेछ र थप लाखौं मानिस मारिनेछन् ।’

ट्रम्प शान्ति वार्ताको सुस्त गतिबाट निराश देखिन्छन् र द्वन्द्व अन्त्य हुन नसक्नुमा कहिले जेलेन्स्की त कहिले पुटिनलाई दोष दिन्छन् । सन् २०२४ को चुनाव प्रचारका क्रममा पद सम्हालेको एक दिनभित्रै युद्ध समाधान गर्ने दाबी गरेका उनले अहिले यो सोचेभन्दा गाह्रो भएको बताएका छन् । उनले पुटिनसँगको व्यक्तिगत सम्बन्धलाई फाइदाको रूपमा प्रयोग गर्न सकेका छैनन् ।
कुनै ठूलो घोषणा बिना सकिएको आइतबारको बैठकले यी कठिनाइहरूलाई थप उजागर गरेको छ ।

‘त्यहाँ एक वा दुईवटा निकै जटिल र कठिन मुद्दाहरू छन् तर मलाई लाग्छ हामीले राम्रो गरिरहेका छौं,’ बैठकपछि ट्रम्पले भने, ‘हामीले आज धेरै प्रगति गरेका छौं तर वास्तवमा हामीले गत महिनाभरि नै प्रगति गरेका छौं । यो एक दिनमा टुंगिने प्रक्रिया होइन । यो निकै जटिल कुरा हो ।’

शान्ति सम्भव छ कि छैन भन्ने कुरा कहिले स्पष्ट हुन्छ भन्नेबारे उनले पुरानै समयसीमा दोहोर्याए ।

‘यो नहुन पनि सक्छ,’ शान्ति सम्झौताबारे ट्रम्पले भने, ‘केही हप्तामा हामीलाई यो वा त्यो कुन दिशामा जान्छ भन्ने थाहा हुनेछ ।’
पुटिन पाम बीचको बैठकका लागि रुस छोडेर आएका थिएनन् । अगस्टमा ट्रम्पलाई भेट्न अलास्का गएको बाहेक उनी वर्षौंदेखि अमेरिका पुगेका छैनन् ।

तर, आइतबारको वार्तामा उनको भौतिक अनुपस्थिति भए पनि उनको प्रभाव भने स्पष्ट देखिन्थ्यो । जेलेन्स्कीसँगको वार्ता सुरु हुनुअघि ट्रम्पले पुटिनसँग एक घण्टाभन्दा बढी समय टेलिफोनमा कुरा गरेका थिए । ट्रम्पले जेलेन्स्कीसँगको भेटपछि फेरि पुटिनसँग कुरा गर्ने बताए ।

यो यस्तो ढाँचा हो जसले विगतमा युक्रेनका समर्थकहरूलाई चिन्तित बनाएको छ । जेलेन्स्कीलाई भेट्नुअघि ट्रम्पले पुटिनको कुरा सुन्छन् र त्यसपछिको बैठक सोचेजस्तो हुँदैन । अक्टोबरमा पनि यस्तै भएको थियो । त्यतिखेर पुटिनसँगको कुराकानीपछि ट्रम्पले युक्रेनलाई नयाँ लामो दूरीका मिसाइलहरू दिन अस्वीकार गरेका थिए जबकि पहिले उनी यसमा सकारात्मक देखिएका थिए ।

यसपटक भने पुटिनसँगको कुराकानीले जेलेन्स्कीसँगको सकारात्मक भेटलाई रोकेन । तर, ट्रम्पले अझै पनि एउटा क्षेत्रमा पुटिनको प्रशंसा गरे । पुटिनले जापोरिजा आणविक केन्द्रलाई कसरी सम्हालिरहेका छन् भन्ने विषयमा ट्रम्पले प्रशंसा गरेका हुन् । यो वार्ताको एउटा मुख्य जटिल मुद्दा हो ।

‘राष्ट्रपति पुटिन वास्तवमा यो केन्द्र खोल्नका लागि युक्रेनसँग मिलेर काम गरिरहेका छन्,’ ट्रम्पले भने, ‘उनले त्यो प्लान्टमा बम बर्साइरहेका छैनन्, यो एउटा ठूलो कदम हो ।’

ट्रम्पले अझै पनि पुटिन शान्तिका लागि गम्भीर रहेको विश्वास व्यक्त गरेका छन् ।

‘उनी यो भएको हेर्न चाहन्छन् । उनले मलाई निकै दृढताका साथ भनेका छन् र म उनको विश्वास गर्छु,’ ट्रम्पले भने ।

बैठकमा जानुअघि जेलेन्स्कीले शान्ति योजनाका ९० प्रतिशत शर्तहरूमा सहमति भइसकेको बताएका थिए । त्यो कुरा अमेरिकी अधिकारीहरूले पनि उल्लेख गर्दै आएका छन् । बैठकपछि पनि जेलेन्स्कीले त्यही संख्या दोहोर्याए । तर, ट्रम्पले आफूलाई प्रतिशतमा कुरा गर्न मन नपर्ने बताए ।

तैपनि, बाँकी रहेको १० प्रतिशत नै समाधान गर्न सबैभन्दा कठिन साबित भएको छ जसलाई जेलेन्स्कीले पनि संकेत गरे । मुख्य अड्चनहरूमा आणविक केन्द्रको भविष्य र भूमि सम्झौताका प्रश्नहरू समावेश छन् ।

रुसले थप आक्रमण गर्नुभन्दा अहिले नै भूमि सम्झौता गर्नु उचित हुने ट्रम्पले सुझाव दिए ।

‘केही जमिन कब्जा भइसकेको छ । केही जमिनको विषय अझै टुंगो लागेको छैन । तर, ती आगामी केही महिनामा कब्जा हुन सक्छन्,’ उनले भने, ‘त्यसैले के अहिले नै सम्झौता गर्नु तपाईंको लागि राम्रो होइन र ?’

बैठकमा जानुअघि जेलेन्स्कीले नयाँ लचकता प्रदर्शन गरेका थिए । उनले कुनै पनि शान्ति सम्झौतालाई जनमतसंग्रहमा लैजान तयार रहेको बताएका थिए (युक्रेनको संविधान अनुसार राष्ट्रिय सिमानामा हुने कुनै पनि परिवर्तनका लागि मतदान आवश्यक हुन्छ) । तर, उनले त्यसका लागि युद्धविराम आवश्यक हुने बताए ।

यद्यपि, आइतबारको वार्ताअघि युक्रेनमा मिसाइल र ड्रोन आक्रमणको नयाँ श्रृंखला सुरु गरेको रुसले युद्धविरामको कुनै पनि कुरालाई अस्वीकार गरेको छ ।

ट्रम्पसँगको कुराकानीका क्रममा पुटिनले अस्थायी युद्धविरामले युक्रेनमा द्वन्द्वलाई मात्र लम्ब्याउने कुरामा दुवै नेताको सामान्यतया समान धारणा रहेको रुसी अधिकारी युरी उशाकोभले बताए ।

फेब्रुअरीमा भएको पहिलो तनावपूर्ण भेटपछि ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा ट्रम्प र जेलेन्स्कीबीचका हरेक भेटलाई सूक्ष्म रूपमा हेरिएको छ । त्यसपछिका कुनै पनि वार्ताहरू त्यति कटुतापूर्ण भएका छैनन् यद्यपि केहीलाई बन्द कोठाभित्र कठिन वार्ताका रूपमा वर्णन गरिएको छ ।

पाम बीचको आफ्नो निवासमा जेलेन्स्कीलाई स्वागत गर्दै ट्रम्पले प्रशंसा गरे ।

‘यी भद्र पुरुषले निकै कडा मेहनत गरेका छन् र उनी साहसी छन् । उनका जनता पनि निकै साहसी छन्,’ ट्रम्पले भने ।

जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई धन्यवाद दिँदै आफ्ना भनाइ सुरु र अन्त्य गरे । यो कुरा यसकारण उल्लेखनीय छ कि फेब्रुअरीमा ट्रम्प र उपराष्ट्रपति जेडी भान्सले अमेरिकी नेताहरूको भूमिकाका लागि कृतज्ञ नभएको भन्दै जेलेन्स्कीको आलोचना गरेका थिए ।
ट्रम्पले विगतमा चीनका राष्ट्रपति सी चिनपिङ र दिवंगत जापानी प्रधानमन्त्री सिन्जो आबे जस्ता विश्व नेताहरूसँग व्यक्तिगत सम्बन्ध प्रगाढ बनाउन मार–ए–लागोको प्रयोग गरेका छन् ।

आइतबारको बैठकको मुख्य उद्देश्य त्यो नभए पनि (जेलेन्स्की पाम बीच आएका थिए किनभने ट्रम्प त्यहाँ बिदा मनाइरहेका थिए) यस स्थानले ह्वाइट हाउसको ओभल अफिस भन्दा कम औपचारिक वातावरण प्रदान गर्यो ।

‘उनी भित्र पसे र भने, यो ठाउँ असाध्यै राम्रो छ,’ बैठक सकिएपछि ट्रम्पले जेलेन्स्कीबारे भने, ‘मलाई लाग्दैन उनी अब ह्वाइट हाउस जान चाहन्छन् ।’