बिहारदेखि बंगलादेशसम्म उच्च क्षमताको प्रसारणलाइन बन्ने, नेपाललाई बिजुली निर्यात गर्न सहज हुने

काठमाडौं । बंगलादेश र भारतले बिहार राज्यको कटिहारी,आसामको बोरनगर हुदै बंगलादेशको दिनाजपुरसम्म ७६५ केभी प्रसारणलाइन निर्माण हुने भएको छ ।

बंगलादेशको को सञ्चारमाध्यमका अनुसार डेली अब्जर्भरका अनुसार विद्युत आपूर्तिका लागि भारत र बंगलादेशले उच्च क्षमताको प्रसारण करिडोर बनाउने सहमति गरेका छन् ।

यसअघि बंगलादेश र भारतले चार छिमेकी मुलुक नेपाल, भुटान, भारत र बंगलादेशलाई जोड्न अन्तरदेशीय विद्युत प्रसारण लाइन निर्माण गर्ने सहमति गरेका थिए ।

भारतले विगत केही वर्षदेखि करिडोर (दिनाजपुरको पार्वतीपुर) खोज्दै आएको भए पनि प्रधानमन्त्री शेख हसिना र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीबीच गत असार २२ गते दिल्लीस्थित हैदरावाद हाउसमा भएको भेटमा यस विषयमा छलफल भएको संयुक्त विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । बंगलादेशले अब विस्तृत छलफल गर्न उच्चस्तरीय समिति दिल्ली पठाउँदैछ ।

सुरुमा बंगलादेशको दिनाजपुर हुँदै प्रस्तावित प्रसारण लाइन भारतले बिहार र आसामबीच विद्युत आपूर्ति गर्न प्रयोग गर्नेछ । आगामी दिनमा नेपाल र भुटानका प्रसारण लाइनमा पनि जोडिने विद्युत महाशाखाले जनाएको छ ।

‘प्रस्तावित बैठक जुलाई १८ मा दिल्लीमा हुनेछ । पावर डिभिजनका वरिष्ठ सचिव हबिबुर रहमानले बंगलादेशको तर्फबाट टोलीको नेतृत्व गर्नेछन्,’ पावर सेलका डीजी हुसेन मोहम्मदले मंगलबार डेली अब्जर्भरलाई भने ।

सुरुमा भारतले बंगलादेशको दिनाजपुरलाई करिडोरको रूपमा प्रयोग गरेर आसाम र बिहारलाई जोड्ने प्रस्ताव राखेको थियो। भारतले विभिन्न नदीमा बाँध बनाएर विभिन्न जलविद्युत आयोजनामार्फत विद्युत् उत्पादन गर्ने र बंगलादेशलाई करिडोरको रूपमा प्रयोग गरी उत्तर-पूर्वीबाट भारतको उत्तर-पश्चिमी भागमा विद्युत लैजाने योजना बनाएको छ । पछि यसले बीबीआईएन भनिने चार छिमेकी देशहरूलाई जोड्न क्रस बोर्डर पावर ट्रान्समिसन लाइनको रूपमा प्रयोग गरिने बताएको थियो।

यसअघि बंगलादेशले कटिहार-पार्वतीपुर-बोरनगर प्रसारण लाइन कार्यान्वयनमा सहयोग गर्न प्रतिबद्ध रहेको बताएको थियो । खुलाना विद्युत भवनमा भएको विद्युत् क्षेत्रमा सहयोगसम्बन्धी बंगलादेश-भारत संयुक्त संचालन समितिको २१औँ बैठकमा पनि बंगलादेशको तर्फबाट पावर डिभिजनका वरिष्ठ सचिव र भारतीय पक्षको नेतृत्व भारतका ऊर्जा सचिव आलोक कुमारले गरेका थिए ।

‘भारतबाट सौर्य ऊर्जा र नेपाल र भुटानबाट जलविद्युत आयात गर्न बीबीआइएन ग्रिड स्थापना गर्नु आवश्यक छ। एचभीडीसी कनेक्टिभिटी प्रयोग गरेर हामी अहिले भारतबाट १००० मेगावाट बिजुली आयात गर्दैछौं । यो जडान प्रयोग गरेर थप बिजुली आयात गर्ने कुनै गुञ्जायश छैन। चार छिमेकी देशहरूको पावर ग्रिडलाई एकीकृत सिंक्रोनस ग्रिडमा जोड्ने क्षेत्रीय ग्रिडले उचित मूल्यमा विद्युत व्यापार सुनिश्चित गर्न सक्छ, वास्तवमा राजनीतिक विचारमा होइन, यसको प्राविधिक र व्यावसायिक लाभका लागि एकीकृत बीबीआइएन पावर ग्रिड निर्माण गर्नुपर्छ,’ ईजीसीबीका पूर्व प्रबन्ध निर्देशक तथा पीजीसीबीका पूर्व वरिष्ठ कार्यकारी अरुण साहले सञ्चारकर्मीलाई बताए ।

 ‘नेपाल र भुटानबाट भारत हुँदै जलविद्युत आयात गर्ने निर्णय लामो समयदेखि विचाराधीन थियो, बंगलादेश सरकारले नेपाल र भुटानबाट सिधै विद्युत आयात गर्न करिडोर बनाउन भारत सरकारलाई अनुरोध गर्नुपर्छ, यसले हाम्रो लागत घट्छ र प्रणाली पनि घट्छ । भारतबाट आयातित बिजुली लिने योजना भएकाले लामो प्रसारण लाइनमा घाटा हुन्छ,’ प्राध्यापक डा. इजाज हुसेनले भने ।

‘हामीले प्रसारण लाइन (लगानीका हिसाबले) निर्माण गर्ने र छिमेकी देशहरूबीचको अन्तरदेशीय विद्युत व्यापारका लागि प्रयोग गर्ने सहमति गरेका छौं,’ एक वरिष्ठ अधिकारीले नाम न छाप्ने शर्तमा भने । उनले नेपालबाट ५०० मेगावाट विद्युत् आयात गर्न भारत, बंगलादेश र नेपालबीच छिट्टै त्रिपक्षीय सम्झौता हुने पनि बताए

भारतीय कम्पनी जीएमआर कर्णाली हाइड्रोपावर कम्पनी लिमिटेडले नेपालमा ९०० मेगावाटको विद्युत् आयोजना निर्माण  गर्दैछ । बंगलादेश त्यहाँबाट बिजुली लिन विद्युत खरिद बिक्री सम्झौता (पीपीए) गर्ने तयारी छ ।

दुबै पक्षहरू भारतको कटिहारबाट बंगलादेशको पार्वतीपुर हुँदै भारतको बोरनगरसम्म ७६५ केभी विद्युतीय इन्टरकनेक्सन निर्माण गर्ने तयारीमा छन् । ‘जुन निर्माण भएपछि यस क्षेत्रमा ग्रिडहरूको अन्तरसम्बन्धलाई सुदृढ बनाउनेछ,’ परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ताले यसअघि ट्विटरमा भनेका थिए ।

यो प्रसारणलाइन निर्माणले नेपाल र बंगलादेशलाई समेत विद्युत व्यापारमा सहज हुनेछ । यस अघि दुईदेशबीच विद्युत व्यापार सुरु गर्न प्रसारणलाइनको समस्या रहेको भन्दै भारतले अनुमति दिएको थिएन । ५० मेगावाटसम्मलाई भने सहमति दिएको छ । नेपाल र भारतबीच विद्युत व्यापार सम्झौता गर्ने  अन्तिम तयारीमा छन् । सम्झौता भएपछि नेपालको बिजुली बंगलादेश जान्छ ।

बंगलादेश ६८३ मेगावाटको सुनकोसी-३ निर्माण गर्ने र बिजुली उतै लैजाने तयारीमा छ । सोही कारण नेपाल र बंगलादेशबीच उच्च क्षमताको प्रसारणलाइन चाहिन्छ । डेडिकेटेड प्रसारणलाइन निर्माण गर्ने विषयमा छलफल चलिरहेको छ ।