नेपालमा अझै १० वर्ष डिजेल-पेट्रोल गाडी चल्छन्, छिट्टै हुन्डाईका ईभी पनि एसेम्बल गर्छौंः निराकर श्रेष्ठ
प्लान्ट ६० प्रतिशत चलेपछि मूल्य पनि सस्तो हुन्छ
व्यापारिक घराना लक्ष्मी समूहले हुन्डाईको गाडी एसेम्बल सुरु गरेर नेपालमै गाडी बनाउन सकिन्छ भन्ने सन्देश दिएको छ । गत बैशाख २८ गते प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले नवलपरासीको रामग्राम-६ मा १० बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको प्लान्टको उद्घाटन गरे । पहिलो चरणमा लक्ष्मी मोटर्स कर्पोरेशनले भेन्यू गाडीको उत्पादन गरेको हो । २ अर्ब रुपैयाँ लगानीमा तयार उक्त प्लान्टबाट वार्षिक ५ हजार युनिट गाडी उत्पादन हुन सक्छन् । निकट भविष्यमा नेपाली उपभोक्ताले अत्याधिक मन पराएका आइटेन र क्रेटा (ईभी) एसेम्बल गर्ने कम्पनीले जनाएको छ । नेपालमा नै गाडी एसेम्बल हुने भएपछि सस्तो समेत हुने अपेक्षा छ। लक्ष्मी ग्रुपका कार्यकारी निर्देशक निराकार श्रेष्ठसँग क्लिकमान्डुका लागि दिनेश खड्काले गरेको कुराकानी:
सबैजसो कम्पनीहरुले गाडी आयात गरेर व्यापार गरिरहेका बेला लक्ष्मी ग्रुपले नेपालमै पहिलोपटक हुन्डाईको भेन्यूको व्यावसायिकरुपमा एसेम्बल गरेको छ । उद्योग लगाउने प्रेरणा कहाँबाट मिल्यो ?
लक्ष्मी ग्रुप पहिलेदेखि नै औद्योगिक ग्रुप हो । हामी ३५ वर्षसम्म पूरै उद्योगमा मात्रै थियौं । पछिल्लो १५ वर्ष हामी व्यापारमा पनि छौं । हुन्डाइको डिलर लिँदाकै बखत आयात गरेर बेच्ने भन्नेमा मात्रै सीमित सोच थिएन । त्यतिबेला बुबाहरुको चाहना यो व्यवसायलाई पनि उद्योगमा परिवर्तन गर्नुपर्छ भन्ने थियो । ५० वर्षअघि देखेको सपना साकार भएको छ । सन् २००६ मा हामीले हुन्डाई डिलरबाट व्यापार सुरु गरेको हो । त्यतिबेला नै यसलाई उद्योगमा परिवर्तन गर्ने ब्याक अफ द माइन्डमा थियो । त्यसको पहिलो कदमका रुपमा हामीले २०१३ मा मलेसियामा रहेको हुन्डाईको एसेम्बल प्लान्ट भिजिट गरेर राम्रैसँग अध्ययन गरेका थियौं ।
कुनै पनि प्रोजेक्टकको एउटा ‘थ्रेस होल्ड’ हुन्छ । त्यो प्राप्त गरियो भने ब्रेक इभन प्वाइन्ट हिट गर्छ, न्युनतम थ्रेस होल्ड लाइन चाहिन्छ भन्ने भयो । त्यो बेलामा हाम्रो बुझाइ अर्थात् थ्रेस होल्ड लाइन ४ हजार युनिट गाडी भन्ने निस्केको थियो । २०१३ मा वर्षको हामी १७/१८ सय युनिट गाडी बेचिरहेका थियौं । त्यसैले अहिले बेला भएको छैन, अध्ययन गर्दै गरौं, उद्योगमा के ट्रेण्ड छ बुझ्दै गरौं भनेर हामी लगातार लागिरहेका थियौं ।
एकैपल्ट हाम्रो सुपर ग्रोथ भयो । हामीले एकै वर्ष ६ हजार गाडी बेच्यौं । २०१५ मा भुकम्प गयो, त्यसपछि नाकाबन्दी भयो । २०१६ मा सरकारले स्वरोजगार, भुकम्प पीडितका लागि भनेर गाडी (टयाक्सी)को नयाँ कोटा खोल्यो । सरकारले ३५०० गाडीको कोटा खोलेको थियो । हामीले १५०० बेचेका थियौं, सोही कारण पनि त्यो अर्गानिक ग्रोथ थिएन ।
२०१७ मा ४००० युनिट बेच्यौं । त्यतिबेला हामीलाई उद्योग लगाउनुपर्छ भन्ने लागेको थियो । २०१९ मा नोभेम्बरमा हुन्डाईसँग द्धिपक्षीय समझदारी (एमओयु) भयो । इक्विपमेन्ट सोर्सिङ गर्ने, ठाउँ हेर्ने भन्दाभन्दै कोरोना महामारी आयो । २०२३ मार्चमा हामीले प्लान्टका लागि ‘ग्राउण्ड ब्रेक’ गर्यौं । त्यतिबेला त्यहाँ खेतैखेत थियो । मार्च १७ मा उत्पादनको सर्टिफिकेट पायौं । उत्पादनको उद्योगमा परिवर्तन हुने चाहना हाम्रो हिँजो-आजको कुरा होइन । धेरै पहिलेको सपना हो ।
बनेको गाडी ल्याएर बेच्नु र यहाँ एसेम्बल गर्नुमा कस्तो फरक हुँदो रहेछ ?
एसेम्बल र उत्पादन फरक कुरा हो । कसैले पनि गाडी एसेम्ब्लिङ नगरी बनाउछु भन्यो भने त्यो सम्भव छैन। कुनै पनि गाडीको प्रिमिसियसमा छिर्नु भयो भने सबै कुरा त्यहाँ बन्ने होइन । हुन्डाईले नै एक घण्टामा २ हजार गाडी बनाउँछ । त्यसका सबै चिज त्यहाँ बन्ने होइन । त्यसका कम्पोनेन्टहरु सोर्सिङ नै हुने हो । बडी स्ट्याम्पिङ हुन्छ, वेल्डिङ हुन्छ । त्यो एसेम्ब्लिङ लाइनमा जान्छ । एसेम्ब्लिङमा विभिन्न ठाउँबाट आएको कम्पोनेन्टहरु जोडिन्छ । बडी सप र वेल्डिङको काम हामी कहाँ हुदैन । अरु एउटै हो । उनीहरुले घण्टामा २ हजार गाडी निकाल्छन् । हामीले घण्टामा २ वटा गाडी निकाल्छौं । हाम्रोभन्दा उनीहरुको हजार गुणा ठूलो प्रोडक्सन क्षमता छ । स्केल ठूलो, सानो मात्रै हो । हामीले उत्पादन गर्ने त्यहि प्रक्रिया हो।
नेपाली बजारमा विद्युतीय सवारीसाधनको प्रयोग बढ्दो छ । तर, तपाईंहरु पेट्रोलियम इन्जिनको गाडी बनाइरहनु भएको छ नि ?
हाम्रो प्लान्ट विद्युतीय गाडी उत्पादनका लागि पूर्णरुपमा तयार छ । त्यहाँ निश्चित स्थानहरु हामीले विद्युतीय गाडीका लागि भनेर छुट्याएर राखेका छौं ।
हामीसँग हाम्रो मार्केट सुहाउँदो मोडल तत्कालै नभएर गर्न सकिरहेका छैनौं । २०२५ को मार्चदेखि क्रेटा ईभीमा नै उत्पादन थाल्ने योजना अनुसार काम गरिरहेका छौं । अहिले हामीले इन्टरनल कम्बस्चन इन्जिन (आईसीई) अर्थात् डिजेल-पेट्रोल गाडीबाट सुरु गर्नुको कारण चाहिँ आईसीई र ईभी नेपाली बजारमा अझै केहि समय सँगसँगै जान्छन् । हामीले प्रोजेक्ट सुरु गर्दा आइसीई र ईभीको कम्पोजिस अलि फरक थियो । पछिल्लो एक वर्षमा धेरै परिवर्तन भयो । संसारमा नेपालको जस्तो एडप्टेसन कहिँ पनि भएको छैन । आयोजना सुरु गर्दा र अहिलेको बजारको अवस्थाका कारण अलिकति चूनौती देखिएको हो । तर, आईसीई भेहिकल अझै न्युनतम ८/१० वर्ष जान्छ । आईसीईसँगै ईभीमा जानका लागि पनि हाम्रो प्लान्ट तयार छ ।
नेपाललाई सुहाउँदा हुन्डाईका थ्रुप्रै भेहिकल छन् । अहिलेसम्म मूल्य सुहाउँदो नभएको हो । नेपाललाई सुहाउँदो हुने मोडल अर्को वर्षबाट नेपालमा आउँदैछ । अर्को वर्ष फेब्रुअरि अथवा मार्चसम्म ईभी उत्पादन थाल्छौं ।
नेपालमै एसेम्बल भएपछि मुल्य चाहिँ कति घट्छ त ?
हामी मूल्य घटाउन प्रयासरत छौं । खर्चका पक्षहरु मिहिनरुपमा हेरेर अध्ययन गरिरहेका छौं । अहले नै मूल्य घटाउन हामीलाई चूनौती पनि छ ।
हामी सुरुवाती क्रममा छौं । जसकारण हाम्रो खर्च बढी हुन्छ । हाम्रो प्लान्ट एउटा निश्चित विन्दुसम्म पूर्णरुपमा प्रयोगमा आउँदैन, त्यस बेलासम्म हाम्रो खर्चहरु उच्च नै हुन्छन् । हाम्रो प्लान्टको क्षमता ५००० युनिट भए पनि अहिले आजबाट हिसाब गर्दा ६ महिनासम्म भेन्युमात्रै उत्पादन गर्छौं ।
आइटेनको उत्पादनका लागि सर्टिफिकेट लिने प्रक्रियामा छौं । अगष्टमा सर्टिफिकेट लिने काम पूरा हुन्छ । त्यसपछि क्रेटाको डिसेम्बरसम्म सर्टिफिकेसन लिइसक्ने लक्ष्य छ । त्यतिबेलासम्म प्लान्ट कम प्रयोगमा आउँछ । ओभर हेड कष्ट धेरै हुन्छ । अहिलेको लोडिङलाई कसरी मिलाउने भन्ने कुरा नै चूनौतीपूर्ण छ ।
दुई/तीन वर्षको साइकल प्लान्टले पूरा गरेको भए, यो विषय धेरै सोचेर बस्नुपर्ने थिएन । प्लान्टबाट एउटा गाडी उत्पादन गर्ने र १०० गाडी उत्पादन गर्ने कुरा त फरक हुन्छ नी । ओभरहेड कष्ट त १०० वटा बाँडिन्छ नी । धेरै फरक पर्छ । अहिले हामीलाई त्यहि चूनौती भइरहेको छ।
अर्को वर्ष हामी तीनवटा मोडलमा गएपछि फरक पर्छ । ६० प्रतिशत प्लान्ट प्रयोगमा आएपछि ओभरहेड कष्ट बाँडिन्छ । मान्छेका धेरै अपेक्षाहरु छन् । कष्ट घट्छ भनेर कुरैर बसेको पनि देखेका छौं । अपेक्षा पूरा गर्नु हाम्रै दायित्व पनि हो । मूल्य घटाउन तयारी भइरहेको छ। लन्च हुदाँसम्म मूल्य फिक्स छ । हामी मूल्यमा ग्राहकहरुलाई केहि बेनिफिट दिनेछौं ।
त्यसो हो भने अधिकतम कतिसम्म मुल्य घट्न सक्छ ?
तयारी भइरहेकाले मैले अहिले नै भन्न सकिँन तर घट्छ ।
यति ठूलो एसेम्बल प्लान्ट छ । २/३ वटा मोडलमा मात्रै सीमित हुने हो र ?
अहिले हामीले भेन्युबाट सुरु गरेका छौं । अगष्टमा हाम्रो आइटेनको सर्टिफिकेसन पूरा हुन्छ । त्यसपछि सुरु गर्छौं ।
तीनवटा स्टेजमा प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्छ । बिल अफ मेटरियलहरु बनाउनुपर्छ । त्यसका लागि हामी नेपालको बजारको माग के छ, त्यसका विकल्पहरु केके छन, कुन तहमा गर्ने भन्ने कुरासहित बिल अफ मटरियल तयार पार्छौं । त्यसपछि २/३ गाडी मगाएर निश्चित तहको क्लिनिक कारको काम गर्छौं । त्यसमा बिल अफ मटरियल अनुसार फिट भयो/भएन, केहि परिवर्तन गर्न आवश्यक भए/नभएको आधारमा पाइलटिङको काम गर्छौं । पाइलटिङको स्टेज भनेको उत्पादनकै स्टेज हो ।
पाइलटिङपछि हुन्डाईले रेडी टु गो फर मास प्रोडक्सन भनेर सर्टिफिकेसन दिन्छ । यो सबै प्रक्रिया पूरा गर्नका लागि सजिलो रहनेछ । तुलनात्मकरुपमा प्लान्ट व्यवस्थापनमा राम्रै टिम लागेको थियो । त्यसअनुसार नेपालको सन्दर्भमा ११ महिनामा प्लान्ट नै तयार पार्नु रिमार्केवल नै भन्नुपर्छ ।
धेरैजना स्थानीय, नगरपालिकाका मेयरलगायतले हरेक हप्ता आउँदा काम गराइको तीब्रता देखेर चेन्जका चेन्ज हुने गरी काम गरेको समेत भन्नुभयो । त्यहाँ खाल्डो थियो, हामीले ८००० ट्रक माटो प्रयोग गरेर पुरेका छौं ।
एकातिर युवाहरु बाहिर जाने क्रम बढिरहेको छ । प्रतिव्यक्ति आय बढेको छैन । आगामी १०/१५ वर्षको गाडीको बजार बढ्ला र ? तपाईंहरुको प्रोजेक्सन के छ ?
हाम्रो थ्रेस होल्ड ४००० युनिट हो । हामीले पहिले नै एउटा बेसलाइन बनाइसकेका छौं । पछिल्लो २ वर्षको आर्थिक सुस्तताले सबै कुराको उपभोग घटेको छ ।
अटो मबोइल उद्योगको कारोबार ५० प्रतिशतले घटेको छ । बचेको ५० प्रतिशत मार्केटमा पनि ईभी र आईसीईको कम्पोजिसनमा परिवर्तन भएको छ । ईभीको खपत बढेको छ । आईसीईको बजार ५ देखि साढे ५ हजारको भोल्युममा आइसक्यो । तर आईसीईमा हाम्रो मार्केट सेयर प्रत्येक वर्ष बढ्दै गएको छ । हाम्रा लागि त्यो एउटा सिल्भर लाइनिङ छ ।
२००९ देखि २०२२ सम्म ३२/३३/३४ प्रतिशतसम्म हाम्रो मार्केट सेयर थियो । समग्र छुट्यायो भने त्यसबाट त हामी झरेका छौं । ईभीका कारण हामी घटेका हौं । आईसीईमा हामी बढिरहेका छौं । पछिल्लो वर्ष आईसीईमा मात्रै हामी ३६ प्रतिशतमा छौं । अझै बढाउँदै र बलियो बनाउँदै लैजाने हो । यो एउटा सोच भयो ।
अर्को सोच एसेम्बल प्लान्टबाट जनवरीसम्ममा क्रेट लन्च हुन्छ । मार्चबाट उत्पादन थाल्छौं । त्यसका लागि काम गरिरहेका छौं । २०२६ सम्म हुन्डाईले २५ वटा फरक फरक मोडलको गाडी निकाल्दैछ । त्यी मध्ये ७ वटा मोडल नेपाल सुहाउँदो छ । तीनीहरु ल्याउन सकिन्छ ।
त्यसो हो भने नेपाली अटो बजार ईभीमय भएको हो ?
दुबै खालका गाडीका लागि हामी तयार छौं । कम्पनी ईभीमा खुम्चँदै गएको छ । २०१९, २०२०, २०२१ र २०२२ मा ईभीमा हुन्डाई नम्बर वान थियो । २०२२ देखि चिनियाँ ब्राण्डहरु आउन थालेपछि हामी खुम्चन थालेका हौं ।
ईभीका मोडलहरु नेपाल नसुहाउँदो भएको होइन, चिनियाँ मोडलहरुसँग मूल्यमा प्रतिस्पर्धा गर्न गाह्रो छ ।
कोनालगायत मोडलहरु दक्षिण एसियालाई हेरेर डिजाइन गरेकै होइन । त्यसकारण मूल्य माथि नै रहन गयो । क्रेटा यहि क्षेत्रको माग हेरेर बनाएपछि मुल्य त्यहि अनुसार हुन्छ । क्षेत्र अनुसार मुल्य फरक हुन्छ ।
कोना एसिया रिजनका लागि बनाएको होइन । कोना नेपाल आउने थिएन, हामीले निकै ठूलो मिहेनत गरेर ल्याएका हौं । दुई वटैमा जानका तयारी छौं । अर्को वर्ष हाम्रो प्लान्ट ६० प्रतिशत प्रयोगमा आउँछ । हाम्रो क्षमता ५००० युनिट हो । ६० प्रतिशत पूर्याउन ३००० युनिट उत्पादन गर्नुपर्छ ।
आगामी १० वर्षसम्म नेपालमा आईसीईमा बलियोरुपमा बस्न सक्ने भनेको हुन्डाई, सुजुकी र किया हो ।
यो एसेम्बल प्लान्ट कति लागतमा तयार भएको हो ?
चालु पुँजीबाहेक स्थिर पुँजीमा २ अर्ब रुपैयाँ लगानी भएको छ ।
एसेम्बल प्लान्टका लागि जनशक्ति पाउन कत्तिको सजिलो रहेछ ?
दक्ष जनशक्ति पाउनु चूनौतीपूर्ण छ । हामीले झण्डै २०० जनालाई रोजगारी दिएका छौं । कोरिया नेपाल इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीका कारणले केहि सजिलो भयो । तर जनशक्ति दीर्घकालसम्म राख्न सकिन्छ कि सकिँदैन भन्नेमा शंका छ । कोरिया नेपाल इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा हुन्डाईका सबै सामानहरु ल्याएर तालिम दिएको रहेछ । तर त्यो अहिले अलिक पूरानो भयो । धेरै कुरा परिवर्तन भएको छ । २० जना जति काठमाडौंबाट लगेका छौं ।
इन्स्टिच्युटबाट आएका सबै जसो पश्चिम दाङ, सुर्खेतबाट आएका छन् । तालिम दियो दक्ष बनायो, यहि राख्न सकिन्छ कि सकिँदैन भन्ने चूनौती र समस्या देखिएको छ ।
यस्तै, विद्युत खपत २०० केभीए गर्नुपर्छ भन्ने छ । बिजुली खपत ठूलो विषय होइन । १ मेगावाटको हामीले त्यहि सोलार प्लान्ट लगाउदैछौं । भ्यालु एडिसन पहिलो वर्ष १० प्रतिशत, पाँचौ वर्षमा पुग्दा ३० प्रतिशत पुर्याउनुपर्छ । छैटौं वर्षको सुरुवातसम्म पुग्दा स्थानीय कन्टेन्ट १० प्रतिशत पुर्यानुपर्छ । त्यो स्थानीय कन्टेन्ट ३० प्रतिशतभित्रै पर्छ ।
एसेम्बलका लागि चाहिने एसोसरिजहरु उत्पादन गर्ने तयारी पनि गरिरहनु भएको छ ?
हामीले मात्रै गरेर त सम्भव हुँदैन । ब्याट्री उद्योग नेपालमा आउँदैछ, त्यो सम्भव छ । सिटको फ्रेम ल्याउनुपर्ने हुनसक्छ । अरु सामान यहि बनाउन सकिन्छ । हामी श्रीलंकामा हेर्न गएका थियौं । उनीहरुले लोकलाइजेसनका कामहरु गरिरहेका छन् ।
गाडीमा लाग्ने मुनिका कार्पेटहरु बनाइरहेका छन् । कार्पेट, सिलिङ, पछाडीको बुटको लाइनिङहरु, पार्सल ट्रे कभर यहि बनाउन सकिन्छ । अर्को गर्न सकिने भनेको हार्नेस र क्लिपहरुको काम गर्न सकिन्छ । जतिपनि वायरिङ हुन्छ, सेतो, सेतो क्लिपिङ लकहरु बनाउन सकिन्छ । हाम्रै कारखानामा बनाउन सकिन्छ । बाहिरको सबै कुरा फिनिस लेभल भयो । इन्टेरियरमा देखिने सबै चिज सुपर फाइन चाहिन्छ । कुलनको ट्यांक बनाउन सक्छौं ।
प्लान्टका कारण ७/८ वटा एसोसरिजका उद्योगहरु आउन सक्छन् ।
मुख्य चूनौती हाम्रो बजार सानो भईदियो । अहिले संसारभरि जुनसुकै उत्पादनको पनि लाइफसाइकल छोटो हुँदै गयो । मानिसहरुको टेष्ट परिवर्तन हुने, उत्पादनहरुको अपग्रेडेसन हुने, नयाँ फिचरहरु आउने हुन थाल्यो।
१९८०-९० देखि २००० सम्म एउटा नयाँ मोडलको गाडी निस्कियो भने त्यसको लाइफ १० देखि १२ वर्ष हुन्थ्यो ।
पहिलो जेनेरेसनको स्यान्ट्रो १९९८ मा आएर २०१४/१५ सम्म एउटै मोडल र डिजाइन चल्यो । तर आजको दिनमा एउटै मोडल ५ वर्षभन्दा बढी चलाउन सक्ने स्थिति छैन । ५ वर्षको गाडीको डिजाइन र मोडल पूर्णरुपमा परिवर्तन हुन्छ ।
सरकारले दिएको छुटका आधारमा व्यवसायीहरुले एसेम्बल प्लान्ट लगाएर आफू कमाउँछन् । तर त्यो छुट ग्राहकसम्म पुग्दैन भन्ने आरोप छ नि ?
हाम्रो मुलुकमा ढुवानी चूनौतीपूर्ण छ । ४० फिटको कन्टेनरमा तीनवटा गाडी राखेर ल्याउन सकिन्छ । त्यहि गाडीको पार्ट्सहरु ल्यायो भने ४/५ गुणा बढी स्पेस खान्छ । एउटा गाडी कन्टेनरमा राख्दा त्यसले जति स्पेस खान्छ, त्यो स्पेस सिसाले मात्रै खाइदिन्छ । अगाडीको सिसा, पछाडीको सिसा, ढोकाको सिसा, क्वाटर प्यानलको सिसा । त्यो सबैलाई एउटा ठूलो फोममा स्लट गरेर राख्छ । त्यो सिसामात्रै सिपिङ गर्न राखियो भने एउटा गाडी बराबरको स्पेस खान्छ ।
अरु प्रत्येक कम्पोनेन्ट ल्याउनुपर्छ । ११०० युनिक पार्ट नम्बर छ । एउटा पार्ट नम्बर मल्टिपल पार्ट लाग्न सक्छ । एउटै मात्रै लाग्छ भन्ने हुँदैन।
जसका कारण ढुवानी खर्च तीन गुणा बढ्छ । चेन्नईबाट एउटा गाडी वीरगंज भन्सार कार्यालयसम्म ल्याउन ट्रेनमा २३०० भारु र ट्रकमा २५००० भारु लाग्छ । एउटा गाडीको पाट्सहरु चारवटा कन्टेनरमा ल्याउनुपर्छ । यसको १ लाख रुपैयाँ भाडा लाग्छ ।
चेन्नईबाट सबै कुरा ल्याउने होइन, केहि सामान कोरियाबाट पनि ल्याउनुपर्छ । भाडामा भन्सार प्रयोजनका लागि मूल्यांकन निकाल्दा भन्सार जोडिन्छ । ७५ हजार भारु मात्रै भाडा लागेको होइन कि ७५ हजारमा भन्सार, अन्तशुल्क, भ्याट सबै जोडिन्छ । भाडाकै कारण एउटा गाडीमा ३ लाख रुपैयाँ पर्छ ।
प्लान्टको अमोटाइजेसन र ओभरहेड कष्ट छ । करका कारण अमोटाइजेसन धेरै समय राख्न दिँदैन । प्लान्टलाई १० वर्षमा अमोटाइजेस गर्नुपर्छ । भाडामा छ भने अर्को कुरा छ । भ्यालु एडिसन ३० प्रतिशत खोज्ने अनि बिक्रीमा अन्त:शुल्क लगाएपछि त मार उपभोक्तालाई पर्ने हो ।
सरकारले ५ वर्षमा गएर ३० प्रतिशत भ्यालु एडिसन खोजेको मतलब के हो भने कच्चा पदार्थलाई १०० रुपैयाँ परेको छ, मैले ३० रुपैयाँ भ्यालु एडिसन गरे भने १३० रुपैयाँको ३२ रुपैयाँ अन्त शुल्क बुझाउनुपर्छ। यसरी कूल ५० रुपैयाँ अन्तशुल्क जोडियो । १०० रुपैयाँको कच्चा पदार्थ थियो । ३० रुपैयाँ भ्यालु एडिसन भयो । ५० रुपैयाँ अन्त शुल्क जोडेर १८० रुपैयाँ पुग्यो । यो गाडीको हकमा हो । दुईपाङग्रेको फरक छ ।
राज्यले एसेम्बल प्लान्टमा केहि पनि गुमाएको छैन । एक हातले छुट दिएको छ भने अर्को हातले लिएको छ । भन्सार छुट दिएको भने पनि अन्य कर कम्पनसेसन पाइरहेको छ। राज्यलाई ठूलो मर्का छैन । नेपालसहित बंगलादेश, म्यानमार, श्रीलंका,इण्डोनेसिया, लाओस कम्बोडियालगाउत एसेम्बल उद्योगलाई छुट दिएको छ । सबैभन्दा कम छुट नेपालमा छ । सरकारलाई पनि बुझाउँदै जानुपर्छ भनेर काम गरेका हौं ।
क्लिकमान्डु
