आयातमा स्वेच्छाचारी भन्सार शुल्क लगाउने प्रवृत्तिविरुद्ध उभिन चीनका प्रधानमन्त्रीको आग्रह

एजेन्सी । चीनका प्रधानमन्त्री ली छ्याङले मंगलबार साझेदारहरूलाई बढ्दो संरक्षणवादलाई अस्वीकार गर्न आग्रह गरेका छन् ।

विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र चीनले गैरअमेरिकी बजारतर्फ तीव्र रूपमा बढेका निर्यातका कारण १० खर्ब डलरको रेकर्ड मुनाफा प्राप्त गरेको एक दिनपछि लीको टिप्पणी आएको हो ।

अहिले बेइजिङले अमेरिकाबाहेक अन्य प्रमुख व्यापारिक साझेदारहरूसँग पनि बढ्दो तनावको सामना गरिरहेको छ । ती देशहरूले चीनलाई आफ्नो १९० खर्ब डलरको अर्थतन्त्रमा सुधार गर्न र अत्यधिक निर्यातमा भर पर्ने विकास मोडल बदल्न दबाब दिइरहेका छन् ।

चीनका दोस्रो उच्च अधिकारी लीले आईएमएफ, विश्व बैंक, विश्व व्यापार संगठनका प्रमुख र अन्य संस्थालाई आयातित सामानमा शुल्क लगाउने देशहरूको बढ्दो संख्याबारे सचेत गराउँदै वैश्विक शासनलाई बलियो बनाउन आग्रह गरे ।

‘यो वर्षको आरम्भदेखि नै भन्सार शुल्कको धम्कीले विश्व अर्थतन्त्रमाथि छायाँ परेको छ । व्यापारमा विभिन्न प्रतिबन्धहरू बढिरहेका छन् र विश्व आर्थिक गतिविधिमा गम्भीर असर परिरहेको छ,’ लीले बेइजिङमा भएको १+१० संवाद कार्यक्रममा भने ।

‘शुल्कका पारस्परिक विनाशकारी परिणामहरू अझै स्पष्ट हुँदै गइरहेका छन् र खुला व्यापारलाई जोगाउन सबैतिरबाट माग बढिरहेको छ,’ उनले थपे ।

विश्लेषकहरूको भनाइमा चीनले विशाल व्यापार मुनाफा र निर्यातकेन्द्रित मोडल बदल्न नचाहँदा विश्वभरि भन्सार शुल्कको प्रयोग बढेको मुख्य कारण बनेको छ ।

तर, उनीहरू बेइजिङलाई मार्ग बदल्न प्रेरित गर्ने प्रोत्साहन धेरै नदेखिएको बताउँछन् ।

लीका अनुसार, आगामी पाँच वर्षमा चीनको ठूलो उपभोक्ता बजारबाट माग अझ छिटो खुल्नेछ तर विश्व नेताहरूको धैर्य भने घटिरहेको देखिन्छ ।

फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोंले गत हप्ताको चीन भ्रमणमा बेइजिङलाई भन्सार शुल्कको विषयमा चेतावनी दिएको खुलासा गरे । उता युरोपेली आयोगले दुर्लभ खनिज पदार्थको अभाव र कम मूल्यमा गरिएका आयातजस्ता जोखिमसँग लड्न योजना घोषणा गरेको छ ।

ट्रम्पले चीनविरुद्ध भन्सार शुल्क बढाएको कदमले विश्व व्यापारमा ठूलो अशान्ति ल्यायो । तर, बेइजिङले सुधार नगरे पश्चिमी देशहरूसँग विकल्प थोरै मात्र रहेको अर्थशास्त्रीहरू बताउँछन् ।

‘चीनले मार्गपरिवर्तन गर्ने कुनै कदम चालिरहेको छैन र चाल्ने मनसाय पनि देखिँदैन,’ ब्रसेल्समा रहेको ब्रूगल थिंक ट्यांककी एलिसिया गार्सिया–हेरेरो भन्छिन्, ‘यी सबै भ्रमण गर्ने अधिकारीहरूप्रति चीनले खासै चासो दिएको देखिँदैन ।’

उनका अनुसार, चीनको निर्यातकेन्द्रित मोडलले सन् २०२५ मा विश्व विकासको झण्डै ४० प्रतिशत योगदान गर्नेछ । चीन आफैं बढ्दैछ भने बाह्य मागमा यति ठूलो योगदान आवश्यक छैन ।

सोमबारको व्यापार तथ्यांकले ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालपछि चीनले निर्यात विविधीकरण गर्न गरेको प्रयास सफल भएको देखाएको छ । युरोप, अस्ट्रेलिया र दक्षिणपूर्वी एसियातर्फ चीनको निर्यात तीव्र रूपमा बढेको छ ।

एचएसबीसीका एशिया–प्रशान्त प्रमुख अर्थशास्त्री फ्रेड न्युम्यान भन्छन्, ‘अमेरिकी आयात शुल्कले चीनका सामानलाई अन्य बजारतिर मोडिदिएको छ जसले धेरै क्षेत्रहरूमा प्रतिस्पर्धा थप तीव्र बनाएको छ ।’

चीनले क्रेडिटमा निर्भर निर्माण क्षेत्रबाट निर्भरता घटाउने प्रतिबद्धता जनाएको छ र घरेलु माग बढाउने थप कदम आउने संकेत दिएको छ ।

तर, कम्युनिस्ट पार्टीका महत्त्वपूर्ण बैठकका संकेतहरूले चीन उत्पादन–केन्द्रित आर्थिक मोडल छोड्न अझै तयार नरहेको विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

‘ट्रम्पका एकपक्षीय शुल्कहरूले चीनको निर्यात क्षमता काबुमा ल्याएको कुनै संकेत छैन,’ अमेरिकाका व्यापार अधिकारी रहिसकेका ब्राड सेत्सरले सामाजिक सञ्जाल एक्समा लेखे ।

ट्रम्प ह्वाइट हाउस फर्किएपछि चीनले ६ पटक एक महिनामै १०० अर्ब डलरभन्दा बढी व्यापार मुनाफा देखाएको छ । सन् २०२४ मा यो एकपटक मात्र भएको थियो ।

एचएसबीसीका न्युम्यानले घरेलु माग बढे व्यापारमा परेको दबाब धेरै कम हुने तर ठूलो नीतिगत राहत नआएसम्म निकट भविष्यमा यस्तो सम्भावना कम रहेको बताए ।

उनका अनुसार, चीनले घरेलु माग बढाउने कदम नचालेमा अमेरिका र चीनबीच चलेको भन्सार शुल्क युद्धले प्रभावित अर्थतन्त्रहरूले आफ्ना उद्योग जोगाउन थप व्यापार अवरोध लगाउन सक्छन् ।

तर, सन् २०२५ मा चीनको विकास करिब ५ प्रतिशत रहने देखिएकाले नीतिनिर्माताहरूले नयाँ ठूलो प्रोत्साहन नदिई पूर्वाधार खर्च बढाउने सम्भावना बढी छ ।

‘हामीसँग चीनको निर्यात रोक्ने उपकरण के छन् भनी देशहरूले सोच्न थालेका छन्,’ गार्सिया–हेरेरो भन्छिन् ।

उनका अनुसार, यही कारणले गर्दा हालै म्याक्रों, स्पेनका राजा फेलिपे, जर्मनीका अर्थ तथा विदेशमन्त्रीहरू लगायत धेरैजना बेइजिङ पुगेका छन् ।