राधी विद्युतका अनिल रुंगटाले गरे २ अर्ब १७ करोड बढीको ‘इन्साइडर ट्रेडिङ’, किन मौन छ धितोपत्र बोर्ड ?

काठमाडौं । राधी विद्युत् कम्पनीका तत्कालीन अध्यक्ष अनिलकुमार रुंगटाले धितोपत्र बोर्डको कानुनविपरीत अर्बौं रुपैयाँ बराबरको सेयर बिक्री गरेका छन् । त्यो पनि एक पटक मात्रै होइन, पटक-पटक गरी करिब ५ महिनाको अवधिमा ५५ कारोबार दिनमा २ अर्ब १७ करोड रुपैयाँबराबरको सेयर बिक्री गरेका छन् ।

तर, बिडम्बना रुंगटाले अर्बौंको सेयर किनबेच भित्री कारोबार (इन्साइडर ट्रेडिङ) गर्दा नियमनको जिम्मा पाएको धितोपत्र बोर्ड भने आँखा चिम्लेर बसेको छ ।

राधी विद्युत् कम्पनीका तत्कालीन अध्यक्ष रुंगटाले धितोपत्र दर्ता तथा निष्कासन नियमावली-२०७३ को दफा ३८ को १ (क) मा भएको व्यवस्थाविपरीत सेयर बिक्री गरेका हुन् । कानुनविपरीत करिब ५ महिनाको अवधिमा ५५ कारोबार दिनमा २१ लाख ६१ हजारभन्दा बढी कित्ता सेयर २ अर्ब १७ करोड ४७ लाख बढी रकममा बिक्री गरेको सम्पूर्ण विवरण क्लिकमाण्डुलाई प्राप्त भएको छ ।

रुंगटा राधी विद्युत् कम्पनीको अध्यक्ष रहँदा लमजुङ इलेक्ट्रिसिटी डेभलपमेन्ट कम्पनीले राधीको उक्त रकमबराबरको सेयर बिक्री गरेको हो । राधीका तत्कालीन अध्यक्ष रुंगटाको लगानी रहेको मुख्य कम्पनी सीइडीबी हाइड्रोपावर डेभलपमेन्ट कम्पनी हो । यो कम्पनी नेप्सेमा लगानी समूहमा सूचीकृत छ । मुख्य कम्पनी सीइडीबी हाइड्रोपावर हो ।

सीइडीबी हाइड्रोपावर डेभलपमेन्ट कम्पनीको १०० प्रतिशत लगानी गण्डकी इनर्जी लिमिटेडमा छ भने लमजुङ इलेक्ट्रिसिटी डेभलपमेन्ट कम्पनीमा ८४.१९ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । उक्त कम्पनीको ४७.२६ प्रतिशत सेयर स्वामित्व राधी विद्युत कम्पनीमा छ ।

तत्कालीन समयमा यी चारवटै कम्पनीको अध्यक्ष रुंगटा नै थिए । चार वटा कम्पनीमध्ये सीइडीबी हाइड्रोपावर र राधी नेप्सेमा सूचीकृत छन् । अहिले रुंगटा सीइडीबी हाइड्रोपावर डेभलपमेन्ट कम्पनीमा मात्रै अध्यक्ष छन् । उनी उक्त ५ महिनाको अवधिमा लमजुङ इलेक्ट्रिसिटी कम्पनीले राधीमा गरेको लगानी बिक्री गरेर निस्किए । उनले आफूसँग भएको संस्थापक सेयर बिक्री गरेर कम्पनी छोडेका छन् ।

रुंगटाले उक्त कम्पनीको सेयर बिक्रीको यात्रा २०७८ वैशाख २९ गतेबाट सुरु गरेर २०७८ असोज १३ गतेसम्म कायमै राखे । यो अवधिमा उनले २१ लाख ६१ हजारभन्दा बढी कित्ता सेयर २ अर्ब १७ करोड ४७ लाख बढीको सेयर बिक्री गरे ।

उनले उक्त कम्पनीको सेयर ६८० देखि १२५६ रुपैयाँको अन्तरमा बिक्री गरेको तथ्यांकले देखाएको छ । उनले वैशाख २९ गते पहिलो दिन १३ हजार ५७३ कित्ता सेयर सेयर ९२ लाख ८३ हजार रुपैयाँ बढी रकमका बिक्री गरेको देखिएको छ ।

यस्तै ३० गते ४ हजार ६ सय बढी कित्ता सेयर साढे ३२ लाखमा बिक्री गरे भने जेठ ५ गते ३४ हजार बढी कित्ता सेयर ३ करोड १७ लाख ३५ हजार भन्दा बढी रकमको बिक्री गरे । यस्तै जेठ ६ गते १२ हजार कित्ता सेयर १ करोड १३ लाख ८० हजार बढी रकममा बिक्री भयो भने ९, १०, ११ गते क्रमशः ७ हजार ३ सय कित्ता, १२० कित्ता, ६२ हजार ३६९ कित्ता सेयर क्रमशः साढे ६५ लाख, करिब २ लाख, करिब ६ करोड रुपैयाँको बिक्री गरिएको छ । त्यसपछि १३ गते ८० हजार बढी कित्ता ८ करोड ३४ लाख रुपैयाँ बढीको सेयर बिक्री गरिएको छ ।

यस्तै १६ देखि २० गतेसम्म लगातार कम्पनीले सेयर बिक्री गरेको छ । जेठ १६ गते ६४ सय कित्ता सेयर साढे ६६ लाख रुपैयाँ, १७ गते ३ लाख ९ हजार कित्ता ३८ करोड ७९ लाख रुपैयाँ, १८ गते साढे ७७ हजार कित्ता सेयर १० करोड २६ लाख, १९ गते २८ हजार कित्ता ३ करोड ४४ लाख र २० गते १२ हजार बढी कित्ता सेयर १ करोड ४४ लाख ७५ हजार रुपैयाँ बढीको सेयर किनबेच भएको छ ।

त्यसपछि २३ गते २५ हजार कित्ता सेयर २ करोड ७० लाख रुपैयाँ बढीको बिक्री भएको छ । यस्तै २४ गते ३३ हजार कित्ता ३ करोड ६७ लाख ७८ हजार रुपैयाँ, २५ गते ३२ सय कित्ता ३६ लाख ६६ हजार रुपैयाँ, २६ गते साढे १७ हजार कित्ता सेयर १ करोड ९० लाख ६३ हजार र २७ गते ९ हजार बढी कित्ता सेयर ९७ लाख ५९ हजार रुपैयाँको सेयर बिक्री भएको छ ।

त्यसपछि जेठ ३० गते करिब १८ हजार कित्ता सेयर १ करोड ९८ लाख, ३१ गते साढे ६ हजार कित्ता ७५ लाख रुपैयाँको सेयर बिक्री भएको छ भने ३१ गते ६ हजार बढी कित्ता सेयर ७५ लाख रुपैयाँको सेयर बिक्री गरिएको छ ।

असार १ गते हजार कित्ता सेयर १० लाख रुपैयाँ, ७ गते हजार कित्ता सेयर १० लाख रुपैयाँ, ८ गते ५८ हजार कित्ता साढे ६ करोड, ९ गते १० लाख ७ हजार कित्ता सेयर १३ करोड १० लाख रुपैयाँ बढी मूल्यमा बिक्री भएको छ ।

क्लिकमान्डुले प्राप्त गरेको भित्री कारोबारको तथ्याङक अनुसार असार १० गते १२ हजार बढी कित्ता सेयर १ करोड ५४ लाख, १३ गते ५७ हजार बढी कित्ता सेयर ६ करोड ७१ लाख, असार १४ गते ३ लाख ३० हजार बढी कित्ता सेयर ३७ करोड ३२ लाख, १५ गते ५ लाख ३० हजार कित्ता सेयर ४१ करोड ३३ लाख, १६ गते ५१ कित्ता सेयर ३८ हजार, १७ गते ५१० कित्ता सेयर ३ लाख ८२ हजार, २० गते साढे ३ सय कित्ता सेयर २ लाख ९० हजार, २१ गते ५ सय कित्ता सेयर साढे ३ लाख, २३ गते ६ हजार बढी कित्ता सेयर ४३ लाख ३३ हजार, २४ गते साढे ५ हजार कित्ता ४१ लाख ४२ हजार, २७ गते २० हजार बढी कित्ता १ करोड ५१ लाख, २९ गते २ हजार बढी कित्ता सेयर १६ लाख ९० हजार र असार ३१ गते ३२ हजार कित्ता सेयर २ करोड ३९ लाख रुपैयाँ बढीको सेयर बिक्री भएको छ ।

यस्तै साउन ३ गते साढे ५३ हजार कित्ता ३ करोड ९७ लाख, ४ गते ४१ हजार बढी कित्ता ३ करोड बढी कित्ता, १३ गते ५ सय कित्ता साढे ४ लाखको, २० गते २ हजार बढी कित्ता करिब २० लाख, २४ गते ३४ हजार कित्ता सेयर करिब सवा ३ करोडको, २५ गते साडे ८ हजार कित्ता ८५ लाख बढी रुपैयाँको बिक्री गरिएको छ ।

यस्तै २६ गते १ हजार कित्ता ९ लाख ७४ हजार, २७ गते साढे ५ हजार कित्ता ५४ लाख बढी रुपैयाँको, २८ गते २६ हजार कित्ता सेयर २४ लाख ५८ हजार रुपैयाँको सेयर बिक्री भएको छ । भदौ २ गते ३ हजार बढी कित्ता २९ लाख, २१ गते ६ हजार कित्ता ४५ लाख बढी रकमको, २२ गते करिब ३ हजार कित्ता २३ लाख, भदौ २७ गते ८ हजार बढी कित्ता ६२ लाख, २८ गते ५९ हजार कित्ता ४ करोड ४७ लाख रुपैयाँको सेयर बिक्री भएको छ ।

यस्तै असोजमा भने ४ गते ४२ कित्ता साढे २९ हजार, १० गते १२ कित्ता ८ हजार, १२ गते ३०० कित्ता १ लाख ९८ हजार, १३ गते ४८ कित्ता सेयर ३० हजार ५८४ रुपैयाँमा बिक्री भएको छ ।

यो सबै सेयर रुगंटा राधी विद्युत् कम्पनीमा अध्यक्ष भएको समयमा लमजुङ इलेक्ट्रिसिटी डेलपमेन्ट कम्पनीले राधीको सेयर बिक्री गरेको हो । राधी विद्युत् कम्पनीमा लमजुङ इलेक्ट्रिसिटी डेभलपमेन्ट कम्पनीको ४७.२६ प्रतिशत स्वामित्व छ ।

लमजुङमा गण्डकी इनर्जीको ८४.१९ प्रतिशत सेयर छ । गण्डकीमा सीइडीबी हाइड्रोपावर डेभलपमेन्ट कम्पनीको १०० प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । सीइडीबी हाइड्रोपावरका अध्यक्ष पनि रुंगटा नै हुन् ।

रुंगटाले राधी विद्युत् कम्पनीबाट २०७८ असार ७ गते राजीनामा दिएका थिए । राधी विद्युत् कम्पनीले नेप्सेलाई असार ७ गते पठाएको पत्रमा भनिएको छ, ‘राधी विद्युत् कम्पनीमा खारे इन्भेष्टमेन्ट लिमिटेडबाट प्रतिनिधित्व गर्नुभएका सञ्चालक अनिलकुमार रुंगटालाई फिर्ता बोलाई उक्त सञ्चालक पदमा विमेशमान पतिलाई नियुक्त गरेको व्यहोरा जानकारी गराइन्छ ।’

कम्पनीका अनुसार २०७७ भदौ २५ देखि लागू हुनेगरी सञ्चालक रुंगटालाई अध्यक्षमा नियुक्त गरिएको थियो । रुंगटा करिब १० महिनामात्रै कम्पनीको अध्यक्षका रुपमा रहे । उनी अध्यक्ष भएको समयमा साढे ८७ करोड र अध्यक्षबाट राजीनामा दिएपछि १ अर्ब २९ करोड रुपैयाँभन्दा बढीको सेयर बिक्री भएको देखिएको छ । प्राप्त विवरणअनुसार रुंगटाले २०, २८, ३२, ३३, ४३ र ५६ नम्बर ब्रोकरबाट सेयर बिक्री गरेका हुन् ।

उनले उक्त रकमको सेयर बिक्री गरे पनि यी चार वटै कम्पनीको वित्तीय विवरणमा उल्लेख गरिएको छैन । उक्त रकम वित्तीय विवरणमा नभएपछि धितोपत्र बोर्ड र नेप्सेमा समेत उजुरी परेको थियो । सीइडीबी माउ र बाँकी १२ वटा सहायक कम्पनी छन् ।

सहायक कम्पनीले बिक्री गरेको सेयरको हिस्सा माउ कम्पनीको वित्तीय विवरणमा उल्लेख गर्नुपर्ने प्रावधान छ । त्यही भएर बोर्डमा उजुरी परेको हो । तर, बोर्डले त्यो विषयमा अनुसन्धान पनि गरेको छैन । नेप्सेका अधिकारीलाई पनि फोन गरेर राधी, सीइडीबी कम्पनीको फाइल अध्ययन नगर्न निर्देशनात्मक आदेश दिएको नेप्से स्रोतको भनाइ छ ।

‘एक जना लगानीकर्ताले उक्त कम्पनीको कारोबारका विषयमा नेप्से र बोर्डमा उजुरी दिएका थिए,’ नेप्सेका एक अधिकारीले भने, ‘बोर्डका केही व्यक्तिले फोन गरेर अहिलेलाई होस्, तनाव नलिनू भनेपछि हामी पनि चुप लाग्यौं ।’

नेप्सेले राधी विद्युत् कम्पनीलाई खारे इन्भेष्टमेन्टको प्रबन्ध पत्र, नियमावली, सम्पूर्ण सञ्चालकको विवरणलगायतका विवरण पटक पटक माग गर्दा आंशिक विवरण दिएको र लगानीको विवरण नदिएको भन्दै पुनः २०७८ कात्तिक २५ गते तीन दिनभित्र पेस गर्न पत्र काटेको थियो । तीन दिनभित्र पेस नगरेमा धितोपत्रको प्रचलित ऐन, नियमअनुसार कारबाही गरिने जनाएको थियो ।

धितोपत्र बोर्डले २०७८ असार असार १ गते इन्साइडर ट्रेडिङ, कर्नरिङ भयो भनेर निकालेका ५१ वटा कम्पनीको सूचीमा राधी विद्युत् कम्पनी पनि छ ।

‘रुंगटाले वैशाखदेखि असोजसम्म भित्री कारोबार गर्नु र बोर्डले असार १ गते निकालेको ५१ कम्पनीमा राधीको पनि नाम हुनुले भित्री कारोबार भएको प्रमाणित हुन्छ, यो कम्पनीमा केही न केही समस्या छ,’ बोर्डका एक उच्च कर्मचारीले भने, ‘पहिला पनि तपाईंहरुले समाचार लेख्नुभयो, पछि नेप्से र बोर्डमा पनि उजुरी पर्यो, यहाँबाट केही भएन, बोर्डले सुपरिवेक्षण त गर्नुपर्ने हो, खै कहाँ गर्नुभयो, कम्पनीमा वास्तविक सुपरिवेक्षण गर्ने हो भने केही न केही आउनुपर्ने हो, ५१ कम्पनीको सूचीमा नाम कम्पनीलाई थर्काउन मात्रै राखेको त होइन ।’

नियमावलीमा के छ ?

धितोपत्र बोर्डको धितोपत्र दर्ता तथा निष्काशन नियमावली २०७३ को दफा ३८ को १ (क) मा ‘संगठित संस्थाको सञ्चालक, कार्यकारी प्रमुख, लेखापरीक्षक, कम्पनी सचिव वा संगठित संस्थाको व्यवस्थापन वा लेखासम्बन्धी कार्यमा प्रत्यक्ष रुपले संलग्न व्यक्तिले त्यस्तो पदमा बहाल रहँदाका बखत वा त्यस्तो पदबाट अवकाश प्राप्त गरेको मितिले एक वर्षसम्म सम्बन्धित संगठित संस्था वा त्यसको सहायक कम्पनीको धितोपत्र आफ्नो वा आफ्नो परिवारको सदस्य वा अन्य कुनै व्यक्ति वा त्यस्ता व्यक्तिको नियन्त्रणमा रहेको फर्म, कम्पनी वा संस्थाको नाममा वा अन्य व्यक्तिलाई खरिद बिक्री गर्न गराउन वा हस्तान्तरण गर्न वा लेनदेन गर्न सक्ने छैन’ भन्ने उल्लेख छ ।

अध्यक्ष रुंगटाले सेयर बिक्री गरेर बजारबाट बाहिरिनुले कानुनको उल्लंघन गर्दै भित्री कारोबार (इन्साइडर ट्रेडिङ) गरेको देखिएको छ । धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष रमेश हमालले उक्त विषयमा कसैको गुनासो वा उजुरी परेको खण्डमा आवश्यक काबारही गर्ने बताएका छन् ।

यस्तै बोर्डका प्रवक्ता मुक्तिनाथ श्रेष्ठ यो विषय बोर्डको जानकारीमा आएपछि हेर्ने बताउँछन् । रुंगटाले भित्री कारोबार गरेको जस्तो लागेमा तहकिकात अधिकृत तोकेर अन्ययन गर्ने र कानुन उल्लंघन मात्रै भएको खण्डमा सोही अनुसार कारबाही गर्ने उनको भनाइ छ ।