काठमाडौं । अझै पनि ठूला बैंकको महत्त्वपूर्ण हिस्सा ठूला व्यापारिक घरानाकै नियन्त्रणमा रहेको छ । गत आर्थिक बर्षको असार मसान्तसम्म वाणिज्य बैंकहरुको चुक्ता पुँजी ३ खर्ब ७९ अर्ब २० करोड रुपैयाँ रहेको छ, जसको २० प्रतिशतभन्दा बढी सेयरमा २२ ठूला व्यापारिक घराना तथा सार्वजनिक संस्थानहरुको लगानी रहेको छ ।
बैंकहरुले सार्वजनिक गरेको गत आर्थिक वर्षको लेखापरीक्षण प्रतिवेदनअनुसार ०.५ प्रतिशतभन्दा बढी सेयर रहेका व्यक्ति तथा कम्पनीको विवरणका आधारमा हेर्दा २२ संस्था तथा व्यापारिक घरानाको १८ प्रतिशत स्वामित्व रहेको देखिन्छ । ०.५० प्रतिशतभन्दा कम सेयर भएका व्यक्ति तथा कम्पनी र कम्पनीको अन्तिम लाभग्राहीको तथ्यांक भने यहाँ उल्लेख छैन । यो सहित गर्दा २२ संस्थान तथा घरानाको स्वामित्व २० प्रतिशतभन्दा बढी रहेको सहजै विश्लेषण गर्न सकिन्छ ।
२२ संस्थान तथा घरानाहरुले एउटामात्रै बैंकमा नभएर विभिन्न बैंकमा लगानी गरेका छन् । राष्ट्र बैंकले ‘क्रसहोल्डिङ’ भएका बैंकहरुलाई मर्जरमा लैजान निकै प्रयास गरे पनि त्यो प्रभावकारी हुन सकेको छैन ।
कर्मचारी सञ्चय कोष र नागरिक लगानी कोषले पछिल्लो समय बैंकहरुमा लगानी बढाइरहेका छन् । यी संस्थाले बैंकको सेयर किन्दा कमिसनको खेल भएको पाइएपछि नियामक नेपाल राष्ट्र बैंकले केही समययता यी संस्थालाई बैंकहरुको सेयर किन्न रोक लगाएको छ ।
३ सरकारी लगानीका, २ विदेशी लगानीका, ४ संयुक्त लगानीका र ११ निजी क्षेत्रको लगानीका गरी हाल २० वाणिज्य बैंक सञ्चालनमा छन् । चौधरी ग्रुप, आइएमई समूह, विशाल ग्रुप, त्रिवेणी समूह, खेतान समूह, प्रभु ग्रुप, दुगड ग्रुप, शंकर ग्रुप, मुरारका ग्रुप, महतो समूह, गोल्यान समूह, तातेड समूह, शारडा समूह, शशिकान्त अग्रवाल र प्रदिपजङ्ग पाण्डे समूहको धेरै छ । यो आलेखमा कुन-कुन बैंकमा कसको कति सेयर छ भनेर तथ्यांक उल्लेख गरिएको छ ।
कर्मचारी संचय कोष
धेरै क्रस होल्डिङ हुनेमा कर्मचारी सञ्चय कोष अग्रस्थानमा छ । कोषको विभिन्न बैंकमा सेयर स्वामित्व छ ।
कोषको सानिमा बैंकमा ४.२८ प्रतिशत, नेपाल एसबिआई बैंक १५ प्रतिशत, ग्लोबल आइएमई बैंकमा १ करोड ७१ लाख ४१ हजार २५१ कित्ता अर्थात् ४.७४ प्रतिशत, कुमारी बैंकमा ३.१९ प्रतिशत, प्रभु बैंकमा २.५३ प्रतिशत, एनएमबि बैंकमा ५.५३ प्रतिशत अर्थात १ करोड १ लाख ५० हजार ७२९ कित्ता सेयर स्वामित्व छ । हिमालयन बैंकमा १२.६२ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ।
नागरिक लगानी कोष
नागरिक लगानी कोषको पनि विभिन्न बैंकमा लगानी छ ।
ग्लोबल आइएमईमा कोषको ३३ लाख १८ हजार ६४८ कित्ता अर्थात ०.९२ प्रतिशत, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगामा १.३२ प्रतिशत, कुमारी बैंकमा १.७१ प्रतिशत, सिटिजन्स बैंकमा ३.३५ प्रतिशत र लक्ष्मी सनराइज बैंकमा ४.६५ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
चौधरी समूह
नबिल बैंकमा धेरै सेयर स्वामित्व चौधरी समूहको रहेको छ ।
यो समूहको अध्यक्ष नेपालका एकमात्र डलर अर्बपति विनोद चौधरीको हो । बैंकमा एनबी (इन्टरनेशनल) आयरल्याण्डको ३९.४४ प्रतिशत सेयर स्वामित्व रहेको छ । एनबी इन्टरनेशनलको ५० प्रतिशत सेयर चौधरी ग्रुपको छ । त्यस्तै, बैंकमा निर्वाण चौधरीको ०.७० प्रतिशत, बरुण चौधरीको ०.६७ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
आइएमई समूह
आइएमई समूह पनि बैंकमा लगानी गर्ने ठूलो कर्पोरेट हाउस हो । यो समूहका अध्यक्ष चन्द्र ढकाल हुन् । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्षसमेत रहेका ढकाल ग्लोवल आइएमई बैंकका अध्यक्ष हुन् ।
ग्लोबल आइएमई बैंकमा आइएमई होल्डिङ्स प्रालिको १ करोड ३८ हजार २२७ कित्ता अर्थात् २.७८ प्रतिशत, आएइमई इन्भेष्टमेन्ट प्रालिको ९० लाख ५६ हजार ७५ कित्ता अर्थात् २.५१ प्रतिशत, हेमराज ढकालको २४ लाख २६ हजार ३४७ कित्ता अर्थात् ०.६७ प्रतिशत सेयर स्वामित्व रहेको छ ।
विशाल ग्रुप
विशाल ग्रुपको लगानी एनआईसी एशिया बैंकमा धेरै छ । बैंकमा विशाल ग्रुुपका अध्यक्ष जगदिश प्रसाद अग्रवालको २.५३ प्रतिशत, उपाध्यक्ष त्रिलोक चन्द अग्रवालको ५.३४ प्रतिशत, अर्का उपाध्यक्ष तुलसीराम अग्रवालको १.७८ प्रतिशत, प्रबन्ध निर्देशक अशोककुमार अग्रवालको ६.१२ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
ग्रुपका निर्देशक अनुज अग्रवालको २.८६ प्रतिशत, निर्देशक निकुञ्ज अग्रवाल १.७६ प्रतिशत, विशाल अग्रवालको ०.५४ प्रतिशत, अर्पित अग्रवाल ०.७७ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । एनआईसीमा विशाल ग्रुपका उपाध्यक्ष त्रिलोकचन्द्र अग्रवालको ५.३४ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
पाँडे समूह
हिमालयन बैंकमा एन्ड ट्रेडिङ कम्पनीको ८.२६ प्रतिशत, म्युचुअल ट्रेडिङ कम्पनीको ७.६६ प्रतिशत, आभा इन्टरनेशनल प्रालिको ७.४६ प्रतिशत, छाँया इन्टरनेशनल प्रालिको ५.७८ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । छाँया इन्टरनेशनलको हिमालयनका साथै इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंक पनि लगानी छ। बैंकमा छाँया सेन्टरको ३.६८ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
नरसिंह बहादुर श्रेष्ठ, आनन्दभक्त राजभण्डारीको तर्फबाट एन ट्रेडिङ कम्पनीको १२.७१ प्रतिशत र म्युचुअल ट्रेडिङको इन्भेष्टमेन्ट मेगामा ११.८५ प्रतिशत लगानी छ ।
हिमालयन बैंकका ठूला लगानीकर्ताहरु एन ट्रेडिङ कम्पनी र छायाँ इन्टरनेशनल हुन् । हिमालयन बैंकको ठूला लगानी गर्ने कम्पनीमध्ये छायाँ इन्टरनेशनलको नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकमा पनि लगानी छ। छायाँ इन्भेष्टमेन्ट प्रालि, इन्भेष्टमेन्ट बैंकका अध्यक्ष पृथ्वीबहादुर पाँडे समूहको कम्पनी हो ।
खेतान समूह
खेतान समूहको लक्ष्मी सनराइज बैंक, नेपाल एसबिआई बैंकमा ठूलो लगानी छ ।
खेतान समूहका अध्यक्ष राजेन्द्र कुमार खेतानको लक्ष्मी सनराइजमा २.३५ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । उनको नेपाल एसबिआई बैंकमा पनि छ । एसबिआई बैंकमा खेतानले लगानी गरेका छन् । उनले कति लगानी गरे भन्ने गत आर्थिक वर्षको वित्तीय विवरणमा भने उल्लेख गरेको छैन ।
उनको श्रीमती सारिका खेतानको ४.१७ प्रतिशत, छोरी स्नेहा खेतानको ३.९१ प्रतिशत, आफन्त पुजा अग्रवाल खेतान ०.८६ प्रतिशत सेयर स्वामित्व लक्ष्मी सनराइन बैंकमा छ ।
यस्तै हिमालयन बैंकमा अन्जु खेतानको ०.५० प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । हिमालयन लाइफ इन्स्योरेन्समा खेतान समूह लगायतको लगानी छ । कुमारी बैंकमा इन्स्योरेन्सको १.१९ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
हिमालयन लाइफमा राजेन्द्र खेतानको ४.२८ प्रतिशत, पुजा अग्रवाल खेतानको ४.२८ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । एसबिआई बैंकमा पनि खेतानको लगानी छ ।
हिमालयन लाइफमा लक्ष्मी सनराइज बैंकको ४.२८ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । इन्स्योरेन्समा शाहिल अग्रवालको २.९७ प्रतिशत, सुलभ अग्रवालको २.६९ प्रतिशत, विवेक दुुगडको ३.४५ प्रतिशत, शेखर गोल्छाको २.९७ प्रतिशत, मोतीलाल दुगड २.९० प्रतिशत, रतनलाल संघाइको २.१८ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
लक्ष्मी सनराइज बैंकमा खेतान समूहका साथै तातेड समूह, शारडा समूहको पनि लगानी रहेको छ।
गोल्यान समूह
गोल्यान समूहका अध्यक्ष पवन कुमार गोल्यान हुन् । एनएमबि बैंकमा उनको ०.९२ प्रतिशत अर्थात १६ लाख ९६ हजार ७३२ कित्ता सेयर स्वामित्व छ । यस्तै एनआईसी एशिया बैंकमा गोल्यान ग्रुपका निर्देशक शक्ति कुमार गोल्यान ०.६२ प्रतिशत स्वामित्व छ । उनी पवनका भतिज हुन् ।
गोल्यान ग्रुपका उपाध्यक्ष बासुदेव गोल्यानको एनआईसी एशिया बैंकमा ०.९८ प्रतिशत सेयर छ । उनी पवनका दाइ हुन् ।
एआईसीमा गोल्यान ग्रुपका प्रबन्ध निर्देशकसमेत रहेका पवन गोल्यानका छोरा अक्षय गोल्यानको १.९४ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । गोल्यान समूहका अध्यक्ष र निर्देशकको एनएमबि र एनआईसी एशिया बैंकमा लगानी देखिएको छ ।
तातेड समूह
लक्ष्मी सनराइज बैंकमा तातेड समूहका अध्यक्ष बच्छराज तातेड १.१५ प्रतिशत, विवेक तातेड ०.७८ प्रतिशत, शौरभ तातेड ०.७७ प्रतिशत, विशाल तातेड ०.७७ प्रतिशत स्वामित्व छ । विवेक, शौरभ, विशाल यो समूहका निर्देशक हुन् ।
शारडा समूह
शारडा समूहका लक्ष्मी सनराइज बैंकमा लगानी छ ।
अहिले बैंकमा शारडा समूहका अध्यक्ष शिव रतन शारडा ०.५४ प्रतिशत, समूहका निर्देशक श्री निवास शारडाको ०.७७ प्रतिशत, निर्देशक राधेश्याम शारडा ०.५५ प्रतिशत, निर्देशक पवन कुमार शारडाको ०.५५ प्रतिशत लगानी छ ।
शशिकान्त अग्रवाल
शशिकान्त अग्रवालको विभिन्न बैंकमा लगानी छ ।
हिमालयन बैंकमा शशिकान्त अग्रवालको १.७१ प्रतिशत, स्टयान्डर्ड चार्टर्ड बैंकमा अग्रवालको ६ लाख ६० हजार ८३६ कित्ता अर्थात ०.७० प्रतिशत, प्रियंका अग्रवालको ६ लाख ६० हजार ८३६ कित्ता अर्थात ०.७० प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । शशिकला अग्रवालको सिद्धार्थ बैंकमा ०.६३ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
शंकर ग्रुप
शंकर ग्रुपका अध्यक्ष शंकरलाल अग्रवालको स्टयान्डर्ड चार्टर्ड बैंकमा ६ लाख २० हजार ८९ कित्ता अर्थात् ०.६६ प्रतिशत सेयर स्वामित्व रहेको छ ।
यस्तै कमला आग्रवालको ६ लाख ६० हजार ८३६ कित्ता अर्थात् ०.७० प्रतिशत र अभिनाश अग्रवाल ६ लाख ६० हजार ८३६ कित्ता अर्थात ०.७० प्रतिशत स्वामित्व छ ।
पाण्डे समूह
पाण्डे परिवारको पनि विभिन्न बैंकमा लगानी छ ।
हिमालयन बैंकमा प्रदिपजंग पाण्डेको १.९८ प्रतिशत स्वामित्व छ । यस्तै सिटिजन्स बैंकमा प्रताप जंग पाण्डेको ०.५२ प्रतिशत र स्व.उर्मिला पाण्डेको ३.३० प्रतिशत सेयर स्वामितव छ ।
त्रिवेणी समूह
एनआईसी एशिया बैंकमा त्रिवेणी समूहको ठूलो हिस्सा रहेको छ । बैंकमा त्रिवेणी समूहका रामचन्द्र संघईको ४.४१ प्रतिशत, निर्देशक सुभाष चन्द्र संघईको ४.३७ प्रतिशत, विरेन्द्र कुमार संघईको २.०१ प्रतिशत, गोविन्दलाल संघईको १.६१ प्रतिशत रहेको छ । यस्तै कविता संघई ०.८५ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
यस्तै एनएमबि बैंकमा पुरुषोत्तम लाल संघाइको ०.७१ प्रतिशत अर्थात् १२ लाख ९५ हजार ४९२ कित्ता सेयर छ । उनी त्रिवेणी समूहका अध्यक्ष हुन् ।
त्यस्तै, लक्ष्मी सनराइज बैंकमा त्रिवेणी समूहका रतन लाल संघई २.३९ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
मुरारका ग्रुप
विभिन्न बैंकमा पशुपति मुरारका ग्रुपको लगानी छ । एनएमबि बैंकमा उनको ०.५८ प्रतिशत स्वामित्व छ । यस्तै कुमारी बैंकमा पशुपति कै ०.६९ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
एनएमबिमा सन्तोष देवी मुरारका ०.७९ प्रतिशत स्वामित्व छ । पशुपतिका भतिज प्रदिप कुमार मुरारकाको पनि एनएमबि बैंकमा ०.५७ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
महतो समूह
माछापुच्छ्रे बैंकमा महतो समूहको स्वामित्व धेरै छ । बैंकमा सुरेन्द्र महतोको आर्थिक वर्ष २०७९/८० असार मसान्तमा बैंकमा ११.११ प्रतिशत स्वामित्व रहेको थियो ।
अहिले १.७१ प्रतिशतमात्रै बाँकी छ । बैंकमा महतोको १ अर्ब १३ करोड ९१ लाख ७ हजार ३०० रुपैयाँको सेयर स्वामित्व थियो । उनले ९४ करोड १ लाख ५६ हजार १०० रुपैयाँको सेयर बिक्री गरेका छन् । एनआरएनएका संस्थापक अध्यक्ष उपेन्द्र महतोको ९.१४ प्रतिशत, पूर्ववनमन्त्री विरेन्द्र महतोको ०.६१ प्रतिशत सेयर स्वामित्व ०.५१ प्रतिशत रहेको छ ।
केडिया समूह
केडिया समूहको ठूलो लगानी सिद्धार्थ बैंकमा छ । बैंकमा नरेन्द्र कुमार अग्रवालको २.९५ प्रतिशत, केडिया समूहका निर्देशक रतनलाल केडिया २.४८ प्रतिशत, सविता केडिया १.९२ प्रतिशत, दिनानाथ केडिया १.४१ प्रतिशत, आदित्य केडिया १.३९ प्रतिशत, सुरेश कुमार केडिया ०.७२ प्रतिशत, राजेश कुमार केडिया ०.७८ प्रतिशत रहेको छ ।
अघिल्लो आवको सोही अवधिमा ०.८८ प्रतिशत रहेको थियो । गत आवको असार मसान्तसम्म मदन लाल केडियाले पनि आफ्नो स्वामित्व घटाएका छन् । अघिल्लो आवको असार मसान्तसम्म बैंकमा उनको १.०८ प्रतिशत स्वामित्व रहेकोमा गत आवको सोही अवधिमा ०.७६ प्रतिशत रहेको छ ।
प्रभु ग्रुप
प्रभु ग्रुपका अध्यक्ष देवी प्रकाश भट्टचन हुन् । प्रभु बैंकमा प्रभु ग्रुपको ०.९९ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । बैंकमा ग्रुपको संस्थापक तर्फको २३ लाख ५४ हजार कित्ता स्वामित्व छ ।
मिजास भट्टचनको ०.८ प्रतिशत स्वामित्व छ । जसमा संस्थापक तर्फको १८ लाख ९३ हजार ५८६ कित्ता र सर्वसाधारण तर्फ ४६ कित्ता सहित १८ लाख ९३ हजार ६३२ कित्ता सेयर स्वामित्व छ । उनी प्रभु ग्रुपका कार्यकारी निर्देशक हुन् ।
राजेन्द्र भट्टचनको ०.५७ प्रतिशत स्वामित्व छ । बैंकमा उनको संस्थापक सेयर १३ लाख ५१ हजार ४८६ कित्ता, स्वरुप गुरुङको ०.५७ प्रतिशत स्वामित्व छ । जसमा संस्थापक सेयर ८ लाख ९ हजार ९७६ कित्ता र सर्वसाधारणतर्फ ५ लाख २६ हजार ५१६ कित्तासहित १३ लाख ३६ हजार ४९२ कित्ता रहेको छ ।
दुगड समूह
दुगड समूहको लक्ष्मी सनराइज बैंकमा लगानी छ ।
बैंकमा मोतीलाल दुगडको २.७७ प्रतिशत, मालचन्द दुगडको २.४० प्रतिशत, सुरेन्द्रा दुगड १.४१ प्रतिशत, विवेक दुगड १.३३ प्रतिशत, निधि दुगड ०.७५ प्रतिशत, पुजा दुगड ०.७२ प्रतिशत, श्रद्दा दुगडको ०.७१ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । सरोज दुगड ०.६० प्रतिशत, शुभम् दुगड ०.५४ प्रतिशत स्वामित्व छ ।
राष्ट्रिय बिमा कम्पनी
नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकमा राष्ट्रिय बिमा कम्पनीको ६.७३ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ । यस्तै नबिल बैंकमा कम्पनीको ७.६३ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ ।
राष्ट्रिय जीवन बिमा कम्पनी
नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकमा राष्ट्रिय जीवन बिमा कम्पनीको ०.६४ प्रतिशत लगानी छ । यस्तै लक्ष्मी सनराइज बैंकमा संस्थानको ०.९९ प्रतिशत लगानी छ ।
कुन बैंकमा कोको ?
प्रतिक्रिया