बहसमा फाइभ जी: ३२ लाख ६५ हजार नेपाली ‘टुजी’मा रमाउँदै

काठमाडौं । ३२ लाख ६५ हजार नेपाली टुजी’ मा रमाउने गरेको पाइएको छ । विश्व दुनियाँ ‘सिक्स जी’मा रमाइरहेका बेला नेपालमा भने टुजी’ प्रयोग गर्ने प्रयोगकर्ताहरु दिनप्रतिदिन बढ्दै गएका हुन् ।

नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणको तथ्यांकअनुसार २०८१ को वैशाखमा १४ लाख ७१ हजार टुजी’ प्रयोगकर्ता रहेकोमा माघसम्म आइपुग्दा ३२ लाख ६५ हजार प्रयोगकर्ता पुगेका छन् । वैशाखदेखि माघसम्म मात्रै टुजी’ का प्रयोगकर्ता १७ लाख ९३ हजारले थपिएको तथ्यांकले प्रष्ट देखाउँछ ।

माघसम्मको तथ्यांक हेर्ने हो भने नेपालमा टुजीभन्दा थ्री जी चलाउनेहरुको संख्या कम छ । यो अवधिमा ९ लाख २० थ्री जीका प्रयोगकर्ता छन् भने फोर जीका प्रयोगकर्ता २ करोड ५१ लाख प्रयोगकर्ता छन् । विश्वमा दु्रत गतिको मोबाइल इन्टरनेट ‘फाइभ जी’ को व्यावसायिक सेवा शुरु भएको पाँच वर्ष बितिसकेको छ ।

दूरसञ्चार प्राधिकरणका अधिकारीहरुका अनुसार टुजी प्रयोगकर्ता नेपालको ग्रामिण भेगमा धेरै रहेको बताएका छन् । प्राधिकरणका निर्देशक अर्जुन घिमिरेले शहरी भेगमा भन्दा नेपालको ग्रामिण भेगमा टुजीका प्रयोगकर्ता रहेको बताए ।

‘शहरी भेगमा टुजी प्रयोगकर्ता त्यति धेरै छैनन् । ग्रामिण भेगका मोबाइलहरुमा टुजीको प्रयोग अझै गर्ने गरेको पाइयो,’ उनले भने, ‘टुजीपछिको प्रविधिका बारेमा आम सर्वसाधारण सचेत छन् तर पनि भूगोलका कारण प्रविधिको पहुँच पुर्‍याउन केही प्राविधिक समस्या आएका हुन सक्छन् ।’

सरकारी स्वामित्वको नेपाल टेलिकमले १८०० मेगाहर्ज ब्यान्डमा सञ्चालन भइरहेको टुजी सेवा बन्द गर्ने घोषणा गरिसकेको छ । कम्पनीले यसै आर्थिक वर्षभित्रमा टुजी सेवा बन्द गर्ने योजना छ । प्रविधिमा समुन्नत कतिपय मुलुक छैटौं पुस्ताको (सिक्स जी) सेवाका लागि जुटिरहँदा नेपालमा फाइभ जीकै व्यावसायिक सुरुवात कहिले हुन्छ भन्ने टुंगो छैन ।

अहिलेकै कानूनी तथा नीतिगत व्यवस्थामा फाइभ–जी सेवा अपग्रेड गर्दा भौतिक पूर्वाधार, फ्रिक्वेन्सी लगायतका विषयमा सेवा प्रदायकको लागत बढ्न जाने उनीहरु बताउछन । यद्यपी फाइभ–जी को सन्दर्भमा भने प्राधिकरणले नयाँ शुल्क तय गरिसकेको छैन । तर, प्रविधि अपग्रेड गर्दा लाग्ने लागत अनुपातमा आम्दानीमा वृद्धि हुने सम्भावना सेवा प्रदायकले कम देखेका छन् ।

फाइभ–जीमा जान राज्यको नीतिमै परिवर्तन हुनुपर्ने उनीहरूको माग छ । सरकार वा दूरसञ्चार प्राधिकरणले फाइभ–जी को विषयमा स्पष्ट नीति घोषणा गरिनसकेको कारण उनीहरू ‘पर्ख र हेर’को अवस्थामा समेत रहेको सम्बन्धित अधिकारीहरूले बताएका छन् । दूरसञ्चार प्राधिकरणले २०७७ चैतमै नेपाल टेलिकमलाई फाइभ जी परीक्षण गर्ने अनुमति दिएको थियो । परीक्षणका लागि प्राधिकरणले बढीमा एक वर्षसम्मका लागि २६०० मेगाहर्ज ब्यान्डअन्तर्गत ६० मेगाहर्ज फ्रिक्वेन्सी टेलिकमलाई निःशुल्क उपलब्ध गराएको थियो ।

परीक्षणमा प्रयोगकर्तालाई निःशुल्क फाइभ जी चलाउन दिनुपर्ने, परीक्षण अवधि सकिएपछि फ्रिक्वेन्सी फिर्ता लिने, परीक्षणका लागि स्वीकृति दिएको तीन महिनासम्म पनि उपकरण आयात र जडानको प्रगति नदेखिए प्राधिकरणले स्वीकृति फिर्ता लिनसक्ने जस्ता प्रावधानसहित फाइभ जी कार्यविधि बनाइएको थियो । नेपाल टेलिकमले दुई वर्षपछि पनि फाईभजीको अध्ययन जारी रहेको बताउँदै आएको छ । औपचारिक रुपमा यसबारे बोल्न नमाने पनि कम्पनीका अधिकारीहरु अनौपचारिक कुराकानीमा कहिलेबाट फाइभ जी शुरु हुन्छ यकिन नभएको बताउँछन् ।