एजेन्सी । एयर इन्डियाले चीनको सिन्ज्याङ क्षेत्रमा पर्ने संवेदनशील सैन्य हवाईमार्ग प्रयोग गर्ने अनुमति दिनका लागि भारत सरकारमार्फत चीनलाई फकाउने प्रयास गरिरहेको छ ।
पाकिस्तानले भारतीय विमानलाई आफ्नो आकाशमार्ग प्रयोग गर्न रोक लगाएपछि कम्पनीको खर्च बढ्दै गएपछि एयर इन्डियाले यो आग्रह गरेको हो ।
भारत र चीनबीच हिमालयमा भएको झडपका कारण पाँच वर्षसम्म रोकिएको सिधा उडान पुनः सुरु भएको केही सातामै यो असाधारण अनुरोध आएको हो ।
हालै लन्डन जान लागेको बोइङ ७८७ ड्रीमलाइनर गुजरातमा दुर्घटना भई २६० जनाको मृत्यु भएपछि एयर इन्डिया आफ्नो छवि उज्यालो बनाउन र अन्तर्राष्ट्रिय सञ्जाल बलियो बनाउन प्रयासरत छ । त्यो दुर्घटनापछि केही उडानहरू सुरक्षाका कारण रोकिनुपरेको थियो ।
तर, पाकिस्तानले अप्रिल अन्त्यदेखि भारतीय विमानहरूलाई आफ्नो आकाशमार्ग प्रयोग गर्न नदिएपछि एयर इन्डियाका प्रयासहरू झन् जटिल बनेका छन् ।
भारतको सबैभन्दा ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय नेटवर्क भएको एयर इन्डियाका लागि इन्धन खर्च २९ प्रतिशतसम्म बढेको छ र केही लामो उडानमा तीन घण्टासम्म अतिरिक्त समय लागेको अक्टोबर महिनामा भारत सरकारलाई बुझाएको कागजातमा उल्लेख छ ।
भारत सरकारले कूटनीतिक रूपमा चीनसँग कुरा गरी सिन्ज्याङका होटन, काशगर र उरुम्चीमार्फत वैकल्पिक मार्ग र आपतकालीन अवतरणको अनुमति माग गर्ने एयर इन्डियाको अनुरोधको समीक्षा गरिरहेको कागजातमा भनिएको छ । यसले अमेरिका, क्यानडा र युरोपका उडान छोट्याउन मद्दत गर्नेछ ।
‘एयर इन्डियाको लामो–दूरी नेटवर्क अप्ठ्यारो सञ्चालन र आर्थिक दबाबमा छ … होटन मार्ग सुरक्षित गर्नु रणनीतिक विकल्प हुन सक्छ,’ कागजातमा उल्लेख गरिएको छ ।
टाटा समूह र सिंगापुर एयरलाइन्सको स्वामित्वमा रहेको एयर इन्डियाले पाकिस्तान आकाशमार्ग बन्द हुँदा वार्षिक करबाहेकको नाफामा साढे ४५ अर्ब डलरको नोक्सानी भएको अनुमान गरेको छ ।
चीनको विदेश मन्त्रालयले आफूलाई यस विषयबारे थाहा नभएको बतायो र सम्बन्धित अधिकारी लाई सोध्न सुझाव दियो ।
एयर इन्डियाले प्रयोग गर्न चाहेको चिनियाँ आकाशमार्ग संसारकै सबैभन्दा अग्ला (२० हजार फिटभन्दा बढी) पहाडहरूले घेरेको क्षेत्र हो । यस क्षेत्रमा क्याबिन प्रेशर कम हुने जोखिम भएकाले धेरै अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले यस मार्गलाई उपयोग गर्दैनन् ।
सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, यो क्षेत्र चीनको पिपुल्स लिबरेशन आर्मीको पश्चिमी थिएटर कमान्ड अन्तर्गत पर्छ । त्यहाँ मिसाइल, ड्रोन र हवाई प्रतिरक्षा प्रणालीहरू छन् । केही विमानस्थल सैनिक र नागरिक दुवैका लागि प्रयोग हुन्छन् ।
अमेरिकाको रक्षा मन्त्रालय पेन्टागनले डिसेम्बर महिनामा जारी गरेको रिपोर्टअनुसार, भारतसँग सम्भावित संघर्षमा प्रतिक्रिया जनाउने जिम्मेवारी पनि यस कमान्डमा रहेको छ ।
चीनमा सैन्य निकायहरूले आकाशमार्गमा कडा नियन्त्रण राख्ने गरेका छन् । त्यसले उडान मार्गहरूलाई सीमित गर्छ । ओपन सोर्समा भएको सूचनाअनुसार, चीनले हालै होटन एयरबेस विस्तार गरेको छ ।
एयरनेभ रेडारका तथ्यांकअनुसार, विगत एक वर्षमा होटन विमानस्थलमा कुनै पनि गैरचिनियाँ विमान आएको वा गएको छैन ।
उड्डयन विश्लेषक शुकोर युसुफका अनुसार, एयर इन्डियाले प्रयास त गर्न सक्छ तर चीनले अनुमति दिने सम्भावना कम छ किनकि यो पहाडी, आपतकालीन अवतरण स्थल कम भएको र सुरक्षा जोखिमले भरिएको क्षेत्र हो ।
विश्वभरि अनेकौं संघर्षका कारण आकाशमार्गहरू संकुचित भइरहेका छन् ।
एयर इन्डियाले होटन मार्ग प्रयोग गर्न पाए उडान समय र इन्धन खर्च धेरै कम हुने, यात्रु र कार्गो क्षमता १५ प्रतिशतसम्म पुनःस्थापना गर्न सकिने र साप्ताहिक ११ लाख डलर घाटा घटाउने अनुमान गरेको छ ।
एयर इन्डियाले ७० अर्ब डलर बराबरका विमान अर्डर गरेको छ र पुराना करसम्बन्धी समस्यामा पनि सहयोग खोजिरहेको छ ।
प्रतिक्रिया