एजेन्सी । हिन्दुजा समूहका अर्बपति सहअध्यक्ष र बेलायतका सबैभन्दा धनी व्यक्तिहरूमध्ये एक गोपीचन्द परमानन्द हिन्दुजाको ८५ वर्षको उमेरमा लन्डनमा निधन भएको छ ।
चार हिन्दुजा दाजुभाइमध्ये माहिला गोपीचन्द हिन्दुजाले परिवारको व्यापारलाई सानो व्यापारिक घरानाबाट विश्वव्यापी समूहमा रूपान्तरण गर्न ठूलो भूमिका खेलेका थिए । उनले मोटरगाडी, तेल, बैंकिङ र स्वास्थ्य क्षेत्रमा सफल व्यापार गरेका थिए ।
गोपीचन्दको जन्म सिन्धी व्यावसायिक परिवारमा भएको थियो । उनका पिता परमानन्द दीपचन्द हिन्दुजा थिए ।
मुम्बईको जय हिन्द कलेजबाट स्नातक सकेपछि उनले सन् १९५९ मा मुम्बईमै पारिवारिक व्यापारमा प्रवेश गरे । उनले भारतबाट मध्यपूर्व र युरोपसम्म व्यापार विस्तार गर्न सहयोग गरे ।
समयसँगै उनी लन्डनमा बसोबास गर्न गए र सन् १९९७ मा बेलायती नागरिकता लिए । त्यहीँबाट उनले ठूला दाजु श्रीचन्द हिन्दुजासँग मिलेर हिन्दुजा समूहको नेतृत्व गरे ।
हिन्दुजा परिवार लामो समयदेखि बेलायतका सबैभन्दा धनी परिवारको सूचीमा शीर्ष स्थानमा रहँदै आएको छ ।
गोपीचन्दको नेतृत्वमा समूहले बेलायतमा आफ्नो व्यापार विस्तार गर्यो र त्यहाँका बजार एवं लगानी अवसरहरूलाई प्रयोग गर्दै भारतमा पनि आफ्नो काम बढायो ।
हिन्दुजा समूहले लन्डनलाई आफ्नो मुख्य आधारक्षेत्र बनायो र त्यसलाई विश्वव्यापी लगानी र पूँजी बजारमा प्रवेशद्वारको रूपमा प्रयोग गर्यो ।
हिन्दुजा अटोमोटिभ लिमिटेड बेलायतमा दर्ता गरिएको कम्पनी हो । त्यसअन्तर्गत अशोक लेल्यान्ड, स्विच मोबिलिटी र अप्टेयर पीएलसीजस्ता मोटर कम्पनीहरू आउँछन् ।
गल्फ आयल इन्टरनेशनल लिमिटेड विश्वप्रसिद्ध ब्रान्ड हो र बेलायतमा पनि यसको तेल र रासायनिक व्यवसाय सफल छ ।
हिन्दुजा इन्भेस्टमेन्ट्स एन्ड प्रोजेक्ट सर्भिसेस लिमिटेड बेलायत र युरोपमा ऊर्जा, यातायात र मिडिया क्षेत्रमा लगानी गर्छ ।
एनएक्सटीडिजिटल लिमिटेडलाई पहिले हिन्दुजा भेन्चर्स भनेर चिनिन्थ्यो । यो कम्पनी मिडिया र मनोरञ्जन क्षेत्रमा सक्रिय छ ।
हिन्दुजा समूहको मूल जरा भारतमै रहेको छ । गोपीचन्दले भारतका धेरै उद्योगहरूलाई एकीकृत र सुदृढ बनाए ।
मोटरगाडी क्षेत्रमा यस समूहले सन् १९८७ मा अशोक लेल्यान्ड किन्यो । त्यो अहिले भारतको प्रमुख मोटर कम्पनी हो ।
बैंकिङ क्षेत्रमा यस समूहको इन्डसइन्ड बैंक लिमिटेड छ । साथै, हिन्दुजा हाउजिङ फाइनान्स र हिन्दुजा लेल्यान्ड फाइनान्स नामका वित्तीय संस्थाहरू पनि छन् ।
अन्य क्षेत्रमा गल्फ आयल ल्युब्रिकेन्ट्स इन्डिया लिमिटेड, पीडी हिन्दुजा अस्पताल र एनएक्सटीडिजिटल लिमिटेड जस्ता संस्थाहरू छन् ।
गोपीचन्दको नेतृत्वले बेलायती व्यवसायिक सोच (लगानी, पूँजी बजार, कम्पनी खरिद) र भारतीय उद्योगको विशाल क्षमता र उत्पादनलाई एकसाथ जोड्यो ।
लन्डनमा बसोबास गर्दा उनलाई बेलायत र युरोपका स्रोतहरू प्रयोग गर्न सजिलो बनायो जबकि भारतमा यस समूहको ठूला उद्योग र उत्पादन केन्द्रहरू सञ्चालन भइरहे ।
बोफोर्स हतियार काण्ड (१९८६–२००५): हिन्दुजा भाइहरू (गोपीचन्दसहित) को नाम भारतमा गरिएको अनुसन्धानमा आएको थियो । यो मुद्दा वर्षौँ चलेपछि सन् २००५ मा सबै आरोप खारेज गरियो ।
‘क्याश–फर–पासपोर्ट विवाद’ (बेलायत): हिन्दुजा समूहको मिलेनियम डोममा गरिएको चन्दा र गोपीचन्दको बेलायती नागरिकताका कारण राजनीतिक विवाद उत्पन्न भयो । तत्कालीन प्रधानमन्त्री टोनी ब्लेयरको पनि आलोचना भयो ।
इन्डसइन्ड बैंक घोटाला : सन् २०२५ को आरम्भमा बैंकले आफ्नो लेखा र सञ्चालनमा त्रुटि भएको स्वीकार गर्यो । बैंकले आफ्नो डेरिभेटिभ कारोबारको मूल्य बढाएर देखाएको र करिब १७२ करोड भारुभन्दा बढी रकम गलत हिसाबमा लेखिएको एक अनुसन्धानले देखायो ।
उत्तराधिकारी विवाद : परिवारभित्रको आन्तरिक विवाद र कानूनी लडाइँहरूले समूहभित्र तनाव देखायो । यसले पहिले बाहिर देखिने एकताको छवि कमजोर पार्यो ।
गोपीचन्द हिन्दुजाको मृत्युपछि हिन्दुजा समूहको नेतृत्व नयाँ पुस्ताले सम्हाल्ने तयारी गरेको छ ।
तर, लन्डनमा बसे पनि भारतसँग गहिरो सम्बन्ध राख्ने गोपीचन्दको प्रभाव उनीपछि आउने जोकोहीले महसुस गर्नेछन् ।
प्रतिक्रिया