युरोपेली संघद्वारा एप्पल र मेटासँग ८०० मिलियन डलर जरिवाना

काठमाडौं । युरोपेली संघले आफ्नो नयाँ डिजिटल प्रतिस्पर्धा कानुन अन्तर्गत पहिलो पटक कारवाही गर्दै एप्पल र मेटा कम्पनीहरूलाई संयुक्त रूपमा ७९७ मिलियन अमेरिकी डलर जरिवाना गरेको छ।

डिजिटल बजार ऐन उल्लंघन गरेको आरोपमा गरिएको यो कारवाही अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प प्रशासनले युरोपेली संघमाथि अमेरिकी कम्पनीहरूलाई अन्यायपूर्ण रूपमा लक्षित गरेको भन्दै आलोचना गरिरहेको बेलामा भएको हो।

युरोपेली आयोगले बुधबार घोषणा गर्दै एप्पललाई ५७० मिलियन डलर र फेसबुकको मालिक मेटालाई २२८ मिलियन डलर जरिवाना गरिएको जानकारी दिएको हो।

मेटाका प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय मामिला अधिकारी जोएल काप्लनले यो निर्णयको आलोचना गर्दै, ‘युरोपेली संघले सफल अमेरिकी व्यवसायहरूलाई कमजोर पार्न खोजिरहेको’ आरोप लगाए। उनले थपे, ‘यो केवल जरिवानाको कुरा होइन, आयोगले हाम्रो व्यापार मोडेल परिवर्तन गर्न बाध्य बनाइरहेको छ, जसले मेटामाथि अर्बौं डलर बराबरको अप्रत्यक्ष कर लगाएको जस्तै हो।’

मेटाको ‘स्वीकृति वा भुक्तानी’ मोडेलको आलोचना

एउटा वर्ष लामो अनुसन्धानपछि, युरोपेली आयोगले पत्ता लगाएको थियो कि मेटाले प्रयोगकर्ताहरूलाई उनीहरूको व्यक्तिगत डेटा कम प्रयोग गरिने सेवा निशुल्क प्रयोग गर्ने विकल्प नदिएको थियो, सट्टामा शुल्क तिर्नुपर्ने बनाइएको थियो।

नोभेम्बर २०२३ मा मेटाले ‘स्वीकृति वा तिर्नुहोस्’ विज्ञापन मोडेल अपनाएको थियो, जसअनुसार फेसबुक र इन्स्टाग्राम प्रयोगकर्ताहरूले या त आफ्नो व्यक्तिगत डेटा विज्ञापनको लागि प्रयोग गर्न स्वीकृति दिनुपर्ने या शुल्क तिरेर विज्ञापनरहित सेवा प्रयोग गर्नुपर्ने थियो।

एक वर्षपछि मेटाले अर्को नयाँ मोडेल प्रस्तुत गरेको थियो, जसमा ‘कम व्यक्तिगत डेटा’ प्रयोग गरिने दाबी गरिएको छ। आयोगले भने अहिले यो नयाँ मोडेल कानुन अनुरूप छ कि छैन भन्ने जाँच गरिरहेको छ।

एप्पलले एप स्टोरमा ‘स्टियरिङ नियम’ उल्लंघन गरेको आरोप

त्यस्तै, आयोगले एप्पलले डिजिटल बजार ऐनको ‘स्टियरिङ’ नियम उल्लंघन गरेको बताएको छ। यो नियम अनुसार, एप स्टोरमार्फत आफ्ना एप्स वितरण गर्ने विकासकर्ताहरूले प्रयोगकर्तालाई अन्य सस्तो विकल्पहरूबारे जानकारी दिन सक्नुपर्नेछ र तिनीहरूलाई त्यहाँबाट किनमेल गर्न सक्षम गराउनुपर्नेछ।

तर अमेरिकी प्रविधि कम्पनी एप्पलले विभिन्न प्रतिबन्ध लगाएको भन्दै आयोगले भनेको छ, ‘उपभोक्ताहरूले वैकल्पिक र सस्ता अफरहरूको पूरा फाइदा उठाउन सकेका छैनन्।’

एप्पलका प्रतिनिधिले यो जरिवानालाई ‘युरोपेली आयोगले कम्पनीमाथि अन्यायपूर्ण रूपमा लक्षित गरेको अर्को उदाहरण’ भनेका छन्। उनीहरूले निर्णयविरुद्ध अपील गर्ने तयारी गरिरहेको बताएका छन्।

‘हामीले यो कानुन पालन गर्न सयौं हजारौं इन्जिनियरिङ घण्टा खर्च गरेका छौं र धेरै परिवर्तन गरेका छौं, जुन हाम्रा प्रयोगकर्ताहरूले मागेका थिएनन्। तर आयोगले नियमहरूको लक्ष्य सधैं बदलिरहन्छ,’ एप्पल प्रतिनिधिले भने।

जरिवानाको आकार र सम्भावित प्रभावहरू

आयोगका अनुसार एप्पल र मेटामाथि लागेको जरिवानाको आकार तिनीहरूको उल्लंघनको ‘गम्भीरता र अवधि’ को आधारमा तोकिएको हो। जरिवाना ६० दिनभित्र तिर्नु नपरे थप आर्थिक कारवाही हुने चेतावनी दिइएको छ।

डिजिटल बजार ऐन उल्लंघन गरेमा कम्पनीको वार्षिक विश्वव्यापी आम्दानीको १०५ सम्म जरिवाना, र दोहोरिएको उल्लंघनमा २०५ सम्म जरिवाना हुन सक्छ।

गत वर्ष मेटाले १६४ अर्ब डलर र एप्पलले ३९१ अर्ब डलर आम्दानी गरेका थिए। यसकारण बुधवार घोषणा गरिएका जरिवाना अधिकतम सीमा भन्दा निकै कम छन्।

तर पनि, यो जरिवानाले राष्ट्रपति ट्रम्पको त्यो दावीलाई थप बल दिन सक्छ कि युरोपेली संघ अमेरिकी कम्पनीहरूलाई अन्यायपूर्ण रूपमा दण्डित गरिरहेको छ।

गत महिना राष्ट्रपति ट्रम्पले युरोपेली संघ ‘संयुक्त राज्यलाई धोका दिन बनाइएको हो’ भन्दै नयाँ आयात करहरूको घोषणा गरेका थिए। उनले युरोपेली संघबाट आउने सामानमा २०५ आयात शुल्क घोषणा गरेका थिए, यद्यपि यसको कार्यान्वयन जुलाईसम्म स्थगित गरिएको छ।

यसै महिना राष्ट्रपति ट्रम्पका वरिष्ठ सल्लाहकार पिटर नवारोले पनि फाइनान्सियल टाइम्समा लेख्दै युरोपेली संघले ‘कानुनी युद्ध’ प्रयोग गरी अमेरिकाका ठूला प्रविधि कम्पनीहरूलाई लक्षित गरेको आरोप लगाएका थिए।

-एजेन्सी