एजेन्सी । भारतले पाकिस्तानविरुद्ध गरेको आक्रमण भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीमाथि छिमेकीमाथि कडा प्रतिकार गर्नुपर्ने दबाब बढेको दुई हप्ताभन्दा बढी समयपछि आएको हो । यो दबाब भारतीय प्रशासनद्वारा सञ्चालित कश्मीरमा भएको पर्यटक हत्या प्रकरणपछि चुलिएको हो ।
गत महिना, लडाकु समूहले हिमाली र मनोरम पहाडी जिल्ला पहलगाममा आक्रमण गरी २५ जना भारतीय पर्यटकहरूको हत्या गरे । पछिल्ला वर्षहरूमा भारतीय नागरिकमाथि भएको सबैभन्दा नराम्रो आक्रमण हो । यो नरसंहारले पहिले नै तनावग्रस्त नयाँ दिल्ली र इस्लामाबादबीचको सम्बन्धमा थप दरार ल्यायो, र नयाँ दिल्लीले तुरुन्तै दोष पाकिस्तानमाथि लगायो ।
मोदी- एक बलियो हिन्दू-राष्ट्रवादी नेताका रूपमा भारतमा चिनिन्छन् र आफूलाई राष्ट्रको रक्षकको रूपमा प्रस्तुत गर्छन् । गत वर्ष दुर्लभ तेस्रो कार्यकाल जितेका मोदीले आक्रमणकारीहरूलाई ‘पृथ्वीको कुनाकाप्चासम्म पछ्याउने’ बताएका थिए। नरसंहारपछि भारतीय प्रायः युद्धप्रेरित सञ्चारमाध्यमले तुरुन्तै प्रतिशोधको माग गरिएको थियो ।
विश्लेषकहरू मोदी र उनको भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) ले बल प्रयोग गरेर प्रतिक्रिया जनाउनु समयको मात्र कुरा थियो।
‘मोदी र उनको सरकारले पहलगाम घटनाको जवाफ दिनु अत्यावश्यक ठान्छ,’ अमेरिकी अनुसन्धान संस्थान र्यान्ड कर्पोरेसनका वरिष्ठ रक्षा विश्लेषक डेरेक जे. ग्रसम्यानले भने । ‘भारतीयहरू नयाँ दिल्लीको प्रतिक्रियालाई —त्यो जस्तोसुकै भए पनि, सायद आणविक जवाफबाहेक— अत्यधिक समर्थन गर्नेछन् किनभने उनीहरू विश्वास गर्छन् कि पाकिस्तानलाई भविष्यमा रोक्नैपर्छ ।’
भारत र पाकिस्तानबीचको तनावपूर्ण इतिहास
ब्रिटिस भारतको रक्तरञ्जित विभाजनबाट जन्मेका दुई राष्ट्रहरू मुस्लिम बहुल पाकिस्तान र हिन्दू बहुल भारत दुबैले कश्मीरमाथि पूर्ण दाबी गर्छन् । स्वतन्त्रता प्राप्ति पछि केही महिनामै उनीहरूले यस क्षेत्रलाई लिएर तीनवटा युद्धहरूमध्ये पहिलो युद्ध लडे ।
१९४७
भारत र पाकिस्तानले बेलायतबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गर्छन् । कश्मीरका शासकले प्रारम्भमा स्वतन्त्र रहन निर्णय गर्छन्, न भारतमा गाभिने न पाकिस्तानमा । तर पाकिस्तानबाट लडाकुहरू आक्रमण गरेपछि उनले भारतसँग मिल्ने सम्झौतापत्र (अक्सेसन लेटर) मा हस्ताक्षर गर्छन् । पाकिस्तानले यस पत्रलाई वैध कानूनी दस्तावेज मानेन र युद्ध सुरु हुन्छ । सन् १९४९ मा दुबै देशले एक आपसमा सहमति गरेर सेनाहरूलाई पछि हटाउने र एउटा युद्धविराम रेखा (पछि लाइन अफ कन्ट्रोल भनियो) कायम गर्ने निर्णय गर्छन् ।
१९६५
भारत र पाकिस्तान फेरि कश्मीरको विषयमा युद्ध गर्छन् । यो युद्धले पनि कश्मीरको विवाद समाधान गर्न सकेन ।
१९७१
यो दुबै देशबीच लडिएको सबैभन्दा ठूलो युद्ध हो । यस युद्धमा पाकिस्तानलाई लज्जास्पद हार बेहोर्नुपर्यो र पूर्व पाकिस्तान भनेर चिनिने भूभागबाट बंगलादेशको नयाँ राष्ट्रको निर्माण भयो ।
१९९९
भारत र पाकिस्तानबीच कश्मीरमा सीमित सीमा संघर्ष हुन्छ । पाकिस्तानबाट सशस्त्र घुसपैठकर्ताहरू करगिल क्षेत्रमा लाइन अफ कन्ट्रोल पार गरी भारतीय क्षेत्रमा प्रवेश गर्छन् र भिडन्त हुन्छ ।
प्रतिक्रिया