चीनले दक्षिणबाट किन लाँदैछ ४१ अर्ब घनमिटर पानी ? पानी डाइभर्सन परियोजनाले कस्तो असर पार्ला

एजेन्सी । गणतन्त्र चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङले चीनको विशाल पानी डाइभर्सन परियोजनाको निरीक्षण पश्चात शुक्रबार बेइजिङमा आयोजना गरेको गोष्ठीमा देशको जन–केन्द्रित विकास दर्शनप्रति चीनको निरन्तर प्रतिबद्धतालाई जोड दिएका छन् ।

यसलाई भारत लगायतका देशले दक्षिणी तटीय क्षेत्रमा पानीको चरम अभाव गराएर मानवीय संकट निम्त्याउने खेलको रुपमा टिप्पणी गरेका छन् । चीनले ब्रम्हपुत्रलगायतका केही नदी उत्तर फर्काउने योजना बनाएका छन् ।

सन् २०२१ को मार्चसम्ममा दक्षिण–उत्तर पानी डाइभर्सन परियोजनाको पहिलो चरणको कार्य सम्पन्न भए पश्चात् ४०.८ अर्ब घन मिटर पानी चीनको उत्तरी भूभागमा पुगेको छ । पानी डाइभर्सनको यस कार्यबाट १३ करोडभन्दा बढी मानिसलाई प्रत्यक्ष लाभ पुगेको छ ।

प्राचीनकालदेखि नै चीनले वर्षादको मौसममा बाढीको विनाशलीला र हिउँदमा चरम सुख्खा भोग्दै आएको छ । तर चीनमा वर्षैभरि उत्तरमा पानीको अभाव र दक्षिणमा प्रशस्त पानी हुने गर्दछ ।

समय र ठाउँको हिसाबले पानीको यस असमान वितरणले शताब्दीयौंदेखि चिनियाँ जनतालाई पिरोलिरहेको छ ।

जनगणतन्त्रका रुपमा चीन रुपान्तरण भएपछि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) ले देशव्यापी ठूला जल परियोजनाहरुको निर्माणको नेतृत्व गरिरहेको छ । जलस्रोतलाई अनुकूलन गरी दिगो आर्थिक तथा सामाजिक विकासलाई प्रोत्साहन गरेको छ, र अन्ततः जनताको जीवनयापनमा निरन्तर सुधार ल्याइरहेको छ ।

दक्षिण–उत्तर पानी डाइभर्सन परियोजना त्यसमध्येको एउटा उदाहरणीय कार्य हो । निकै ठूलो लगानी भएपनि तुलनात्मक रुपमा निकै लाभप्रद यस कार्य सम्पन्न गर्न सावधानीपूर्वक योजना तर्जुमा र कार्यान्वयनमा दृढ प्रतिबद्धता चीन सरकारले व्यक्त गरेको छ ।

यस परियोजनाले याङ्सी नदीको पानीलाई पूर्वी, मध्य र पश्चिमी मार्गबाट उत्तरी चीनका सुख्खा क्षेत्रमा लैजान्छ । यो विश्वमै सबैभन्दा ठूलो आयोजना पनि हो ।

परियोजनाको निर्माणलाई सहज तुल्याउन धेरै चिनियाँ परिवारहरु बसाई सर्नु परेको थियो । उनीहरुलाई नयाँ घरमा पुनस्र्थापित गराइएको थियो र त्यहाँ उनीहरुले नयाँ जीवन शुरु गरेका थिए ।

सीपीसी केन्द्रीय कमिटीका महासचिव समेत रहनु भएका राष्ट्रपति सी चिनफिङले बिहीबार उक्त स्थानको निरीक्षणका क्रममा केही पुनस्र्थापित परिवारसँग प्रत्यक्ष भेटवार्ता गरी नयाँ ठाउँको बसोबासका लागि शुभकामना दिएका थिए ।

उनीहरुको बलिदान ठूलो फाइदाका लागि हो र यसले चिनियाँ राष्ट्रको परम्परा र चिनियाँ विशेषताको समाजवादी प्रणालीको क्षमता दुबैलाई दर्शाउँछ ।

यस वर्ष गणतन्त्र चीन स्थापनाको शतवार्षिकोत्सव मनाउने क्रममा सीपीसीको स्थापना आफ्ना स्वार्थका लागि मात्र भएको थिएन, बरु मानिसको सुखी जीवनका लागि सक्षम बनाउन थियो ।

जनता नै राज्य हो,( राष्ट्रपति सीले भने । सीपीसी प्रशासनको अन्तर्निहित उद्देश्यबारे प्रकाश पार्दै उनले जनताको मुहारमा खुशी ल्याउनु र उनीहरुका आकाँक्षा पूरा गर्नु हो भने ।

समय र परिस्थितिमा परिवर्तन आएसँगै दक्षिण–उत्तर पानी डाइभर्सन परियोजनालाई थप विकास गर्नुपर्ने खाँचो छ । राष्ट्रपति सी ले अध्यक्षता गर्नु भएको गोष्ठीको मूल ध्यान पनि यसैमा केन्द्रित छ ।

जन–केन्द्रित विकास दर्शन कुनै अमूर्त, उदासीन अवधारणा होइन, तर स्थायी समाधानको मार्ग हो । सीपीसीले यस दर्शनलाई मनगढन्ते वा ओठे काममा मात्र लगाउँदैन बरु सामाजिक र आर्थिक विकासका सबै क्षेत्रमा आफूलाई पूर्णतः केन्द्रित गर्नेछ ।

तर, यसले दक्षिणी क्षेत्रमा पार्ने प्रभावका बारेमा भने चीनले केही बोलेको छैन । जानकारी अनुसार चीन ब्रम्हपुत्र नदीलाई समेत उत्तर फर्काउन तयार भएको देखिन्छ । यसबाट भारत, बंगलादेशमा ठूलो संकट निम्तनेछ ।