लघु, घरेलु तथा साना उद्योग अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड होः प्रधानमन्त्री देउवा

वीरगञ्ज । प्रधानमन्त्री शेरवहादुर देउवाले लघु, घरेलु तथा साना उद्योग अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड भएको बताउँदै यसको दिगो र प्रतिष्पर्धी विकासबाट मुलुकमा गरिबी निवारणदेखि आर्थिक सामाजिक रुपान्तरणसम्म योगदान पुर्याएको बताएका छन् ।

नेपाल घरेलु तथा साना उद्योग महासंघको २५ औं राष्ट्रिय महाधिवेशन तथा केन्द्रीय महिला उद्यमी समितिको २२ औं राष्ट्रिय महिला उद्यमी सम्मेलनको उद्घाटन गर्दै उनले मुलुक छिटै नै अतिकम विकसित मुलुकबाट विकासशील मुलुकमा स्तरोन्नती हुन गइरहेको सन्दर्भमा घरेलु तथा साना उद्योग क्षेत्रको विकास र विस्तारका लागि तीनै तहका सरकारहरुले एक आपसमा समन्वय गरी प्रभावकारी योजनाका साथ कार्य गर्न जरुरी भएको बताए ।

घरेलु तथा साना उद्योगहरुले मुलुकको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँदै आएको उनको भनाइ छ । ‘यस्ता उद्योगहरुले मुलुकभित्र लाखौंको संख्यामा रोजगारीका अवसरहरु सिर्जना गरेका छन् । यसलाई थप प्रबर्धन गर्दै समग्र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा यस क्षेत्रको योगदानलाई बढाउनु आजको आवश्यकता हो’ उनले भने ‘यस क्षेत्रको विकास र सहजीकरणका लागि सरकारको थर्फबाट पुर्याउनुपर्ने सहयोगका लागि सरकार प्रतिबद्ध छ । साथै, सुमधुर श्रम सम्बन्ध र औद्योगिक शान्ति कायम गराउन पनि सरकार प्रयत्नरत छ ।’

मुलुकमा जनताले उपभोग गर्ने अधिकांश वस्तु तथा सेवा विदेशबाट आयात भइरहेको स्थिति रहेको भन्दै उनले प्रम देउवाले भने ‘बढ्दो आयातले एकातिर मुलुकमा औद्योगिकिकरण र आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकासमा चुनौति सिर्जना गरेको छ भने अर्कोतिर विदेशी मुद्राको मागमा अत्याधि चाप सिर्जना भई अर्थतन्त्रमा दबाब सिर्जना भएको छ ।’

उद्यमशीलताको संस्कृतिलाई युवा समुदायबीच संस्थागत गरी मुलुकलाई आर्थिक समृद्घ बनाउन घरेलु तथा साना उद्योगको थप विस्तार र स्तरोन्नती गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याउँदै उनले विश्व बजारमा नयाँ अवसरको रुपमा देखा परेको सूचना प्रविधिलगायतको सेवा क्षेत्रको प्रवर्धन समेत यसै क्षेत्रबाट भइरहेको सन्दर्भमा यसबाट अपेक्षित लाभ उठाउन समेत उद्योगी तथ युवा समुहलाई आग्रह गरे ।

कार्यक्रममा महासंघका अध्यक्ष श्याम प्रसाद गिरीले विभिन्न आरोह अवरोह पार गरी आजको मितिमा आइपुग्दा महासंघले मुलुकभित्र लघु, घरेलु तथा साना उद्योगहरुको विकास, विस्तार र प्रवद्र्घनको क्षेत्रमा देखिएका चुनौति र सम्भावनाहरुका सम्बन्धमा राज्यलाई धेरैपटक आवश्यक राय सुझाव सहित सहहकार्य गर्दै आएको बताए ।

साना उद्यमको माध्यमबाट मुलुकको अर्थतन्त्रलाई लियो र दिगो बनाउनेतर्फ केन्द्रित रहेको बताए । ‘विषम परिस्थितिमा पनि हाम्रो संकल्प र साधना निरन्तर अघि बढिरहेको छ । स्थानीय स्रोत र साधनको परिचालन गर्ने सवालमा होस या मुलुकभित्र रोजगारी सिर्जना गर्ने सवालमा होस घरेलु र साना उद्योगको योगदान उच्च रहेको तथ्यांकले पुष्टि गरेकै छ’ उनले भने ‘अझ छरिएर रहेको पूँजीको परिचालन र उत्पादनमूलक क्षेत्रमा लगानी बृद्घि गर्ने कार्यमा समेत यसै क्षेत्रको महत्वपूर्ण योगदान रहेको सर्वविदितै छ ।’

सहुलियत कर्जा वितरण सहज नभएको तथा विभिन्न कार्यक्रमहरुमार्फत व्यवसायहरुलाई प्रदान गरिएको अनुदान र सहयोग वास्तविक उद्यमीले पाउन नसकेको भन्दै उनले यसतर्फ पनि प्रभावकारी नीति र कार्यविधि बनाएर कार्यान्वयनमा ल्याउनुपर्नेमा जोड दिए ।

महासंघकै इतिहासमा पहिलो पटक काठमाडौं बाहिर आयोजना गरिएको महासंघको महाधिवेशनमा लघु घरेलु तथा साना उद्योग र महिला उद्यमशीलताको क्षेत्रमा सुधार गर्नु पर्ने र स्थापित गर्नुपर्ने सकारात्मक नीति नियम र काुननहरुको बारेमा छफफल गरी ठोस निष्कर्षमा पुग्ने योजना रहेको बताए ।

महाधिबेशनबाट तीन वटै तहका सरकारले लघु घरेलु तथा साना उद्योगको क्षेत्रमा अवलम्बन गर्नुपर्ने सुधारका कार्यक्रम र नीतिगत सुधारका विषयमा सरकारको ध्यानाकर्षण गराउने र सुधारका लागि पहल गर्ने नेतृत्व समेत चयन गर्ने अध्यक्ष गिरीले बताए ।

‘झण्डै पाँच लाख परिवार अनौपचारीक रुपमा लघु उद्यम व्यवसायमा संलग्न रहेको अनुमाान छ’ उनले भने ‘यी सबैको गणना गर्दा लघु घरेलु तथा साना उद्योगले कुल ग्राहस्थ उत्पादनको झण्डै १३ प्रतिशत योगदान पुराइरहेका छन् ।’

२७ लाख जनशक्तिाई रोजागरी उपलब्ध गराई रहेको यस क्षेत्रले मुलुकको निर्यातको ६० प्रतिशत भन्दा बढी अंशमा योगदान पुर्याइरहेको दाबी गरे । यति हुदाहुँदै पनि यो क्षेत्र अझै उपेक्षित रहेको गुनासो गरे । संघिय संरचनामा मुलुक प्रवेश गरेपछि यो क्षेत्र र सरकारका तीन तहका बीच दुरी घट्नुको साटो अझ बढिरहेको उनको दाबी छ । यस्तो अवस्थामा महासंघको २५ औं राष्ट्रिय महाधिवेशन र २२ औं केन्द्रीय महिला उद्यमी सम्मेलन आयोजना गरिरहेको स्मरण गराए ।