प्राधिकरणले विजुली प्रयोग गरेको प्रमाण देखाओस्, हामी बिल भुक्तानी गर्न तयार छौंः साहिल अग्रवाल

काठमाडौं । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको सबैभन्दा ठूलो ग्राहक हो जगदम्बा स्टिल । देशकै ठूलो स्टिल उद्योगमा पर्ने जगदम्बालाई स्टिल उत्पादनका लागि चाहिने मुख्य पदार्थ हो विजुली ।

विद्युत् प्राधिकरणको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०७२/७३ देखि आर्थिक वर्ष २०७५/७६ को चैतसम्म जगदम्बा स्टिलले र ४ वर्षसम्म ४९ करोड ८ लाख ४८ हजार युनिट विजुली खपत गरेबापत विद्युत् प्राधिकरणलाई ३ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ भुक्तानी गरेको छ ।

प्राधिकरणको रेकर्डमा समयमा विजुलीको भुक्तानी गरेर २ देखि ३ प्रतिशतसम्म नगद छुट लिएको छ जगदम्बाले । तर, जगदम्बालाई पछिल्ला वर्षदेखि लागेको आरोप हो लोडसेडिङको समयमा विजुलीको पैसा भुक्तानी गरेन ।

विद्युत् प्राधिकरणले लोडसेडिङको समयमा विजुली प्रयोग गरेको भन्दै २ अर्ब ९ करोड रुपैयाँको बिल जगदम्बालाई पठाएपछि यस्तो आरोप लागेको हो । अरु उद्योगजस्तै जगदम्बाले आफूले प्रयोग नगरेको विजुलीको महशुल तिर्न नसक्ने दावी गर्दै आएको छ ।

प्राधिकरणले विल पठाए पनि त्यसको ठोस आधार भने अहिलेसम्म पेश गर्न सकेको छैन ।

‘प्रयोग गर्दै नगरेको बिजुलीको विल हामीले कसरी तिर्ने ?’ जगदम्बा स्टिलका प्रवन्ध निर्देशक साहिल अग्रवाल प्रश्न गर्छन् ‘हामीले विजुली प्रयोग गरेको प्रमाण विद्युत प्राधिकरणले दिन्छ भने हामी तिर्छौं ।’

अग्रवाल लगायतका केही व्यवसायीले नेपाल विद्युत प्राधिकरणसँग विजुली प्रयोग गरेको प्रमाण अर्थात् टीओडी मिटरको रिपोर्ट मागिरहेका छन् । तर, अहिलेसम्म विद्युत प्राधिकरणले टीओडी मिटरको रिपोर्ट दिन सकेको छैन ।

‘व्यवसायीहरुले बिजुली प्रयोग गरेको रेकर्ड प्राधिकरणसँग हुन्थ्यो भने उहिल्यै टीओडी मिटर दिइसकेको हुन्थ्यो,’ अग्रवालले भने, ‘र, हामीले तिर्नुपर्ने देखिएको भए हामी त्यही बेला विजुलीको विल तिरिसकेका हुन्थ्यौं ।’

प्राधिकरणका केही कर्मचारीले गरेको गल्तीको शिकार उद्योगी व्यवसायीहरु भएको उनको भनाइ छ ।

‘हामीले पछिल्लो ४ वर्षमा प्रयोग गरेको बिजुलीको ३ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ बराबरको विल समयमै भुक्तानी गरेर प्राधिकरणबाट नगद छुट समेत पाएका छौं,’ उनले भने, ‘तर, अहिले विजुलीको विलै नतिरेको जसरी प्रचारबाजी भएको देख्दा अत्यन्तै दुःख लाग्छ । प्राधिकरणका केही कर्मचारीले गरेको गल्तीको सजाय हामीलाई दिन मिल्छ ।’

विद्युत् प्राधिकरणले संचालक भक्तबहादुर पुनको नेतृत्वको संयोजकत्वमा उपसमिति गठन गरेर जगदम्बालाई २ अर्ब ९ करोड रुपैयाँ थप महशुल लगाउन सुझाव दिएको छ । तर, प्रतिवेदनले टिओडी मिटरको पूर्णरुपमा तथ्यांक प्रस्तुत गर्न सकेको छैन ।

जगदम्बा बारेमा भक्तबहादुर पुनको प्रतिवेदनमा के छ ?

प्राधिकरणको सिमरा वितरण केन्द्रअन्तर्गत पर्ने जगदम्बा स्टील्स (नेपाल विद्युत् प्राधिकरण ग्राहक नम्बर ००१.२३.५३०) ले लोडसेडिङको समयमा पनि विद्युत् प्रयोग गरेको देखाएको छ । तर, टिओडीको विवरणमा यसलाई पुष्टी गर्न सकेको छैन ।

उपसमितिले अध्ययनका लागि लिएको टिओडी मिटरको नमूना विवरणअनुसार जगदम्बा स्टील्सले २०७२ कात्तिक १५ देखि २०७३ साल साउन १६ सम्म २० दिन ८ वटा डाटा डाउनलोडअनुसार लोडसेडिङ तालिकाभित्र ०.५ देखि २ घण्टा गरेर २ दिन लाइट लोड लिएर ३ देखि ११ घण्टा लोडमा संचालन भएको देखाएको छ ।

त्यसपछि २०७३ भदौ ११ र १२ को डाटा डाउनलोड रिपोर्टअनुसार लोडसेडिङ तालिकाभित्र २ घण्टा संचालन गरेको देखिन्छ । २०७३ असोज १९ देखि कात्तिक ५ सम्मको अर्को तथ्यांक विश्लेषणबाट लोडसेडिङ तालिकाभित्र डेढ घण्टादेखि ११ घण्टासम्म विद्युत् प्रयोग गरेको देखिन्छ ।
२०७४ असोज १७ गतेको अर्को नमूना हेर्दा उक्त उद्योगले लोडसेडिङ तालिकाभित्र डेढ घण्टासम्म पूर्णलोड क्षमतामा उद्योग संचालन गरेको छ भने २०७४ माघ ३ गतेको टीओडी मिटर विवरणअनुसार लोडसेडिङ समयभर नै पूर्णक्षमतामा विद्युत् प्रयोग गरेको देखिन्छ ।

६ वटा बुँदामा जगदम्बा स्टिलले विजुली प्रयोग गरेको प्रतिवेदन भक्तबहादुर पुन संयोजकत्वको समितिले दिएको छ । जबकी, प्रतिवेदनमा राखेको टिओडीको तथ्यांकमा ८ वटा भिन्न भिन्न दिनको तथ्यांकमा मात्र उद्योग २० घण्टाभन्दा बढी चलेको देखिन्छ ।

तर, कतिपय दिनमा उद्योगमा लोडसेडिङ नभएको समयमा उद्योग चलेको देखिन्छ । उदाहरणका लागि २०७३ साल असोज ६ गते जगदम्बा स्टिल २४ घण्टा चलेको छ । सो दिन उद्योगमा लोडसेडिङ थिएन । भक्तबहादुर पुनको प्रतिवेदनमा पेश भएको रिपोर्टमा जगदम्बा स्टिल दिनमा साढे ६ घण्टादेखि २४ घण्टासम्म विजुली पाएको देखिन्छ । सबैभन्दा कम साढे ६ घण्टा विजुली पाएको दिन २०७१ बैशाख २१ देखि २४ सम्म साढे १७ घण्टा उद्योगमा लोडसेडिङ हुँदा साढे ६ घण्टामात्र विजुली पाएको देखिन्छ । प्रतिवेदनले उद्योग साढे ६ घण्टामात्र विजुली पाएको उल्लेख गरेपनि लोडसेडिङको समयमा साढे ६ घण्टा विजुली पाएको उल्लेख गरेको छ ।

ट्रंक लाइन दिएका ग्राहकलाई सो अनुसारको महशुल लगाउनको लागि लोडसेडिङ दिनमा ६ घण्टाभन्दा बढी भएको हुनुपर्ने र उद्योगले कम्तीमा २० घण्टाभन्दा बढी विद्युत् आपूर्ति लिएको हुनुपर्ने उल्लेख छ । भक्तबहादुर पुनको संयोजकत्व टोलीले राखेको टिओडीको रेकर्डमा जगदम्बा स्टिलले ८ वटा भिन्न भिन्न दिनमा मात्र २० घण्टाभन्दा बढी विजुली लिएको देखिन्छ । त्यो दिन लोडसेडिङ ६ घण्टाभन्दा बढी थियो वा थिएन भन्ने आधार भने पुनको संयोजकत्वमा गठन भएको उपसमितिको प्रतिवेदनले समेत पत्ता लगाउन सकेको छैन ।

जगदम्बाले न विजुली मागेको छ, न त उपयोग नै गरेको छ

अर्को महत्वपूर्ण कुरा कुनै ग्राहकले नेपाल विद्युत प्राधिकरणमा डेटीकेटेड र ट्रंक लाइनमार्फत् बिजुलीको माग गर्दै आवेदन दिनुपर्ने हुन्छ । र, उक्त आवेदन प्राधिकरणले स्वीकृत गरेको हुनुपर्छ ।

‘पहिलो कुरा त हामीले डेटिकेटेड र ट्रंक लाइन माग गर्दै प्राधिकरणमा आवेदन नै दिएका छैनौं,’ अग्रवाल भन्छन्, ‘दोस्रो कुरा हामीले प्राधिकरणले प्रिमियम थपेर पठाएको विजुलीको उपयोग नै गरेका छैनौं । यदि उपयोग गरेको प्रमाण प्राधिकरणले पेश गर्छ भने हामी त्यो विल पनि तिर्न तयार छौं भनेर भनिरहेकै छौं ।’

अग्रवालले टीओडी मिटर डाउनलोड गरेर तथ्यांक सुरक्षित राखेका छन् । टीओडी मिटरको उक्त तथ्यांकमा प्राधिकरणले दावी गर्दै विल पठाए अनुसार विजुली उपयोग गरेको देखिँदैन ।

‘धेरै विजुली उपयोग गरेको भनेर सम्मान गर्नुपर्ने हामीलाई प्राधिकरणले अपमान मात्रै गरेन, अन्याय पनि गर्यो, हाम्रो प्रतिष्ठामा कालो धब्बा लगाउने प्रयास गरियो, जुन अत्यत्नै खेदजनक छ,’ अग्रवालले भने, ‘के उद्यम-व्यवसाय गरेर खानु अपराध हो ?’

जवरजस्ती विल उठाउन खोजिए उद्योगको चावी सरकारलाई जिम्मा लगाउने उनको भनाइ छ ।