पर्यटनमन्त्री बोल्दा बोल्दै जुम मिटिङमा पोर्न बजेपछि उठेको प्रश्न, जुम कति सुरक्षित छ ?
काठमाडौं । सोमबार दिउँसो नेपाल पर्यटन बोर्डले आयोजना गरेको जुम मिटिङमा पर्यटनमन्त्री योगेश भट्टराई बोल्दै गर्दा पोर्न भिडियो बज्यो । ह्याकरले ह्याक गरी पोर्न भिडियो बजाएपछि जुम एपमार्फत हुने मिटिङ कति सुरक्षित भन्ने प्रश्न उठाएको छ ।
कोरोना भाइरसको महामारीले निम्त्याएको लकडाउनका कारण मानिसहरु घरमै बस्न बाध्य हुँदा जुम एपको प्रयोगसँगै लोकप्रियता पनि बढेको थियो । नेपालमा मात्रै होइन, लकडाउनका कारण घरमै बस्न बाध्य भएका मानिसका लागि जुम एप मिटिङका लागि सजिलो माध्यम बनेको थियो ।
एकैपटक सयौं जना सहभागी हुन सक्ने र सहज माध्यम भएकाले धेरैले मोबाइलमा जुन एप लाडउनलोड गरेका थिए । तर यतिबेला नेपालमा मात्रै नभए कैयन देशमा जुमको गोपनियता र सुरक्षालाई लिएर प्रश्न उठेका छन् ।
जसरी यो एपको प्रयोग बढ्यो उसैगरी यसको सुरक्षालाई लिएर प्रश्नहरु पनि उठ्न थाले । अर्थात तपाईले जुम एप प्रयोग गर्दा मोबाइल, ल्यापटप, कम्प्युटर तथा आइप्याडको डाटा अरु सकैको हातमा जान सक्ने देखियो । यदी त्यस्तो हो भने यो निकै खतरनाक अवस्था हो ।
छिमेकी मुलुक भारतको साइबर सेक्युरिटी ‘कम्प्युटर इमर्जेन्सी रेस्पोन्स टिम अफ इन्डिया’ एजेन्सीसँग जुमबारे उजुरी परेपछि एजेन्सीले जुम प्रयोग गर्ने भारतीय नागरिकलाई चेतावनी दिँदै प्रयोग गर्दा सचेत हुन आग्रह गर्यो ।
यदी सावधानी नअपनाउने हो भने साइबर आक्रमणको जोखिम बढ्न सक्ने चेतावनी समेत दियो । साथै प्रयोगकर्ताको सेन्सेटिभ सूचना पनि लिक भएर साइबर अपराधिसमक्ष पुग्न सक्ने बतायो ।
अमेरिकी वेवसाइट सीनेटका अनुसार क्यार्लिफोनियमा यो एपका विरुद्ध उजुरी दर्ता भइसकेको छ । जसका लागि ३ वटा कुरालाई आधार बनाइएको थियो । जसमा यो एपले फेसबुकसँग डाटा सेयर गरिरहेको छ, दोस्रो यो एपले एन टु एन सूचना दिँदैन र तेस्रो यो जुमका माध्यमबाट सजिलैसँग प्रयोगकर्ताको वेवक्याम्प एक्सेस गर्न सकिन्छ ।
सीनेट मात्रै नभइ जुमको एप प्रयोगलाई लिएर वासिङटन पोस्टले समेत अध्ययन गरेको थियो । उनीहरुले अनुसन्धानमा हजारौं मानिसहरुको पर्सनल जुम भिडियो इन्टरनेटमा निशुल्क रुपमा उपलब्ध छन् ।
अर्थात् तपाईले जुमका माध्यमबाट गरेका हरेक कुराकानी ती सबै इन्टरनेटमा तेस्रो अन्य व्यक्तिलाई भइरहेको छ । यी भिडियोमा भएका ५ जना मानिसलाई पत्ता लगाएर कुरा गर्दा कसैलाई यसबारेमा जानकारी थिएन ।
सेक्युरिटी एक्सपर्ट ब्रायन क्रपका अनुसार यस्ता कैयन टुल छन् जसले इन्टरनेटमा १ घण्टामा सयौं जुम मिटिङ इन्टरनेटमा उपलब्ध गराउन सकिन्छ ।
जुममा देखिएको यही असुक्षालाई ध्यानमा दिँदै गुगल र एलन मस्कको स्पेस एक्सले पनि जुम एप प्रयोगमा अस्वीकार गरिसकेको छ । त्यति मात्रै होइन, जर्मनको विदेश मन्त्रालयले जुम एपमा प्रतिबन्ध लगाइसकेको छ ।
यी सबै रिपोर्टपछि जुम एप बनाउने कम्पनीका सीइओ एरिक क्युआनले वाल स्ट्रिट जर्नललाई दिएको अन्तर्वार्तामा माफी माग्दै ९० दिनभित्र अर्थात् ३ महिनाभित्रमा कम्पनीले प्रयोगकर्ताको विश्वास कायम राख्नका लागि हर सम्भव काम गर्दै यससँग जोडिएका सबै सेक्युरिटी इस्यु समाधान गर्नेछ ।
जुम एपका संस्थापक एरिक चिनियाँ–अमेरिकी नागरिक हुन् । लकडाउनको अवधिमा जुमको लोकप्रियता कति बढ्यो भन्ने जान्नका लागि पछिल्लो ३ महिनामा उनको सम्पत्ति ११२ प्रतिशतले बढेर साढे ७ बिलियन डलर पुगेको छ ।
३ महिनाभित्र मात्रै ब्लुमबर्गसको अर्बपतिको सूचीमा उनी १९२ नम्बरमा आइपुगेका छन् । डिसेम्बर २०१९ मा एपको प्रयोगकर्ताको संख्या १ करोड थिए भने मार्च २०२० सम्म आइपुग्दा प्रयोगकर्ताको संख्या बढेर २० करोड पुगेको छ ।
पुष्प दुलाल
