२ वर्षपछि देशको भुक्तानी सन्तुलत ऋणात्मक, आयात र निर्यातको सन्तुलन नमिल्दा घाटा भयो

काठमाडौं । करिब २ वर्षपछि मुलकुका शोधान्तर स्थिति घाटामा गएको छ । चालु आर्थिक वर्षको ११ महिनामा मुलुक भित्रिने र बाहिरिने रकमबीचको अन्तर अर्थात् शोधनान्तर स्थिति १५ अर्ब १५ करोड रुपैयाँले घाटामा रहेको राष्ट्र बैंकको तथ्यांकले देखाएको छ ।

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ को असार मसान्तमा मुलुकको शोधान्तर ६७ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ घाटामा थियो । त्यसयता बचतमै रहेको शोधान्तर स्थीति आयात र निर्यातमा सन्तुलन हुन नसक्दा घाटा भएको राष्ट्र बैंकका सह-प्रवक्ता नारायण प्रसाद पोखरेलले बताए ।

‘विगत केही वर्षयता निर्यातको वृद्धिदर राम्रो भएपनि आयातको तुलनामा न्यून छ,’ उनले क्लिकमाण्डूसँग भने, ‘आयात उच्च र निर्यात झिनो मात्रामा बढेपछि शोधान्तर बचत घाटामा गएको हो ।’

आर्थिक गतिविधहरु चलायमान भइ आन्तिरिक उत्पादनको बढेमा यो स्थीति धेरै दिनसम्म नरहने उनको भनाइ छ ।

निश्चित समयावधिभित्र आवासीय र गैर-आवासीय व्यक्ति र संस्थाबीच भएका आर्थिक तथा वित्तीय कारोबारहरूको सारांश नै शोधनान्तर स्थिति हो । शोधनान्तर बचत भएमा वाहृय क्षेत्र कारोबारबाट तरलताको प्रवाह र घाटा भएमा प्रशोचन हुने उनले जानकारी दिए ।

बचत घट्नुको अर्थ मुलुक भित्रिने रकम कम हुनु हो । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ असार मसान्तमा शोधनान्तर घाटा भएपछि त्यसयता बचत वृद्धि हुने क्रम थियो ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार चालू आर्थिक वर्षको ११ महिनामा व्यापार घाटा व्यापार घाटा २४.६ प्रतिशतले वृद्धि भई १२ खर्ब ६२ अर्ब ११ करोड पुगेको छ ।

अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो घाटा १६.४ प्रतिशतले घटेको थियो । समीक्षा अवधिमा निर्यात–आयात अनुपात ८.८ प्रतिशत पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो अनुपात ८.० प्रतिशत रहेको थियो ।

यसैगरी, समीक्षा अवधिमा चालु खाता २ खर्ब ९३ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँले घाटामा रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा चालु खाता ६२ अर्ब ५९ करोडले घाटामा रहेको थियो ।

अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा ५७ करोड ८५ लाखले घाटामा रहेको चालु खाता समीक्षा अवधिमा २ अर्ब ५१ करोडले घाटामा रहेको छ ।

समीक्षा अवधिमा पुँजीगत ट्रान्सफर ८.४ प्रतिशतले वृद्धि भई १४ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ भने खुद प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी १३.४ प्रतिशतले कमी आई १६ अर्ब २० करोड रुपैयाँ कायम भएको छ ।

अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा पुँजीगत ट्रान्सफर १३ अर्ब ५ करोड रुपैयाँ र खुद प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी १८ अर्ब ७२ करोड रुपैयाँ रहेको थियो ।

२०७७ असार मसान्तमा १४ खर्ब १ अर्ब ८४ करोड रुपैयाँ बराबर रहेको थियो । कुल विदेशी विनिमय सञ्चिति २.६ प्रतिशतले कमी आई २०७८ जेठ मसान्तमा १३ खर्ब ६५ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ कायम भएको छ । अमेरिकी डलरमा यस्तो सञ्चिति २०७७ असार मसान्तमा ११ अर्ब ६५ करोड रहेकोमा २०७८ जेठ मसान्तमा ०.६ प्रतिशतले वृद्धि भई ११ अर्ब ७१ करोड पुगेको छ ।

कुल विदेशी विनिमय सञ्चितिमध्ये नेपाल राष्ट्र बैंकमा रहेको सञ्चिति २०७७ असार मसान्तमा १२ खर्ब २६ अर्ब १२ करोड रहेकोमा २०७८ जेठ मसान्तमा २.३ प्रतिशतले कमी आई ११ खर्ब ९७ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ कायम भएको छ ।

बैंक तथा वित्तीय संस्था (नेपाल राष्ट्र बैंकबाहेक) सँग रहेको विदेशी विनिमय सञ्चिति २०७७ असार मसान्तमा १ खर्ब ७५ अर्ब ७१ करोड रुपैयाँ रहेकोमा २०७८ जेठ मसान्तमा ४.४ प्रतिशतले कमी आई १ खर्ब ६८ अर्ब रुपैयाँ कायम भएको छ ।

२०७८ जेठ मसान्तको कुल विदेशी विनिमय सञ्चितिमा भारतीय मुद्राको अंश २४.६ प्रतिशत रहेको छ ।