कोरोना भाइरस: अमेरिकी क्षमताको मृत्यू, ट्रम्प प्रशासनले अकल्पनीय विश्वास गुमायो

धेरै व्यक्तिको लागि यो अतुलनीय छ कि कोभिड-१९ महामारीको बिरूद्ध लडाई पहिलो वैश्विक घटना हो । जुन १९४१ पछि अमेरिकाले नेतृत्व गरेको छैन। अमेरिका विश्वव्यापी एन्टिफासिस्ट युद्धमा एक नेता थियो।

‘अदृश्य दुश्मन’को बिरूद्ध अहिलेको विश्वव्यापी लडाईको बेला, अमेरिकालाई आफूलाई बचाउन गाह्रो छ। अमेरिका, चीन, जापान, दक्षिण कोरिया, इरान, इटली, फ्रान्स, जर्मनी र बेलायतबाट बिरोध भएपछि कोरोनाभाइरस किनारमा आएपछि यसको प्रकोपको लागि अझ राम्रो तयारी गर्नुपर्दछ।

ट्रम्प प्रशासन अकल्पनीयभन्दा बढी विश्वास थियो। यसले महामारीको बारेमा झूट बोल्यो, भाइरस नियन्त्रण गर्ने यसको उत्तम अवसर गुमायो, र अब अन्य देशहरूलाई दोष दिन कोशिस गरिरहेको छ। हाल, संक्रमित घटनाहरूको संख्यामा संयुक्त राज्य अमेरिका विश्वको अगुवाई गरेको छ । कुल मृत्युको संख्या ९ र ११ का आक्रमण भन्दा बढी हो। प्रोफेसर स्टीफन एम वाल्टका अनुसार महामारीले ‘अमेरिकी क्षमताको मृत्यु’ घोषणा गर्न सक्छ।

किन लकडाउन हुँदैन अमेरिका ? यस्ता छन् ४ कारण

अमेरिका विश्वको स्वयंघोषित नेता हो । तर दुःखको कुरा यो छ कि एक देशले पनि अमेरिकालाई उसको वर्तमान भाइरस अवस्थाबाट बचाउन हतार गरेको छैन। यसको विपरित, दुईमहिना अघि जब चीन भाइरस बिरूद्ध कडा संघर्षमा रहेको थियो, कम्तिमा ५३ देशहरूले व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण ‘पीपीई’ सहयोग दिएका थिए ।  र, अहिले चीनमा खतरा घटेको कारण यसले ८० भन्दा बढी देशहरू र अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूलाई मद्दत पुर्याएको छ।

‘अमेरिकन शताब्दी’ भन्ने शब्द लेखेका टाइम पत्रिकाका संस्थापक प्रकाशक हेनरी लुसेले अमेरिकालाई के गर्न आग्रह गर्लान् भनेर म छक्क पर्दछु। हुनसक्छ, उनले त्यस्तै कभर स्टोरी प्रकाशित गरे होलान्, तर यसपश्चात पछाडि एउटा शब्दः ‘अमेरिकी शताब्दी ।’

धेरै वर्षदेखि अमेरिकाको गिरावटमा छलफलहरू भइरहेका छन्। मलाई विश्वास छ कि अमेरिका, जसले दोस्रो विश्व युद्दा पछि विश्वको विकासको नेतृत्व गर्यो, कहिले पनि हल्का ठान्नु हुँदैन। यद्यपि यो निर्विवाद छ कि कोभिड-१९ महामारीले ‘अमेरिकी शताब्दी’लाई अन्त्य गरेको छ।

कोरोनाको चरम पीडा झेलेर यसरी सामान्य अवस्थामा फर्किँदैछ चीन, उद्योगधन्धा खुल्न थाले

शान्ति र द्वन्द्व अध्ययनका प्रमुख संस्थापक जोहान गाल्टुले २००९ लेखेको आफ्नो पुस्तक ‘द फल अफ द युएस इम्प्राएर एण्ड ह्वाट ‘ भविष्यवाणी गरेका थिए । सन् २०२० सम्ममा अमेरिकी साम्राज्यको पतन हुनेछ। गाल्टुका अनुसार अमेरिकाको पतन र पतन यसको विस्तार भइरहेको हेगेमोनले गर्दा हो, जसले अमेरिकालाई अन्य देशहरूको शोषण र दमन गर्न प्रेरित गरेको छ।

पुरातन चीनको इतिहास, जसले धेरै राजवंशहरूको उदय र पतनको साक्षी दियो, धेरै तीतो पाठ सिकाउँदछस् सम्राटहरू जसले कामुक सुखविलासमा अतिक्रमण गर्यो, सेनामा आक्रामकतामा व्यस्त थिए, एउटा देश शासन गर्ने अनुभवको कमी थियो र सहयोगीहरूले छोडेर गए। तिनीहरूको साम्राज्यको मृत्यु। विगतका चार अमेरिकी राष्ट्रपतिहरूमा एक नजर राखौं।

बिल क्लिन्टनको राजनीतिक सेक्स घटनाले ह्वाइट हाउसको कुरूप सुविधाहरूको पर्दाफाश गर्यो। जर्ज डब्ल्यू बुशले अफगानिस्तान र इराकको बिरूद्ध एकपछि अर्को युद्ध लडे जसले अमेरिकी कोष खेर गयो र २००८ को विश्वव्यापी वित्तीय संकटमा भूमिका खेलेको थियो।

बराक ओबामाले परिवर्तनहरू गर्ने कोसिस गरे । तर अपर्याप्त शासित अनुभव र उनको बिचमा खडा भएको गहिरो रूपमा विभाजित कांग्रेसको कारणले केही हासिल गरेन। डोनाल्ड ट्रम्पको ‘अमेरिका फर्स्ट’ सिद्धान्तले उनको प्रशासनलाई परम्परागत विश्व क्रममा झण्डा पार्ने अन्तर्राष्ट्रिय सन्धिहरूबाट अचानक हटाउन बाध्य तुल्यायो।

भंग हुने अमेरिकी समाजको अर्थ यो छ कि नयाँ घरेलु नीतिले अमेरिकी जनताको पूर्णसमर्थन कहिलै पनि प्राप्त गर्दैन, जसले लोकतन्त्र र संरक्षणवादी नीतिहरूलाई देशभित्र स्वीकार्य मानिन्छ। यसले सारा अमेरिकाको अन्तर्राष्ट्रिय छवि एक वैश्विक साम्राज्यबाट एक असंगत क्षेत्रीय शक्तिमा खस्कन अग्रसर गरिरहेको छ।

चिनियाँ जनताले अमेरिकी शताब्दीको अन्त्य देखी कुनै खुशी पाउँदैनन्। अमेरिका महामारीको चपेटामा परे पनि ट्रम्प प्रशासनले चीनमाथि आक्रमण गर्न छोडेको छैन। अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक पोम्पीओले विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय घटनाक्रमहरूमा चीनलाई स्मीयर बनाउन जातीय भाइरस सर्तहरू प्रयोग गरे।

ट्रम्पले तथाकथित ताइपे ऐन कानूनमा हस्ताक्षर गरे जुन स्ट्रस स्ट्रिट्स मामिलामा प्रत्यक्ष हस्तक्षेप थियो। स्पष्टतः चीनलाई प्रतिस्पर्धीको रूपमा हेरिएको छ जुन गिरावट आएको अमेरिकी साम्राज्यको चिन्तित छ।

पूर्वअमेरिकी प्रथम महिला मिशेल ओबामाले एकपटक भनेकी थिइन्, ‘जब उनीहरू कम हुन्छन्, हामी अग्लो हुन्छौं।’ चीन अमेरिकाको आन्तरिक राजनीतिमा फस्न इच्छुक छैन। यसको सट्टा, चीन महामारी नियन्त्रण गर्ने र आर्थिक गतिविधिहरू पुनः सुरू गर्ने बिच राम्रो लाइनमा हिड्न समर्पित छ। खाँचो परेका अरु देशलाई आफ्नो क्षमता अनुसार कुनै पनि सहयोग प्रदान गर्न तयार छ।

यदि सोधेमा चीनले अमेरिकालाई सहयोग पुर्याउने छ। २०० देश  आर्थिक संकटको सामना गर्न दुई देशहरूले सहयोग गरे र उनीहरूले अहिले मिलेर काम गर्नुपर्दछ। तर परिस्थिति परिवर्तन भएको छ। कोभिड १९ महामारीले अभूतपूर्व परिवर्तन देखाउँनेछ जुन सुरु भइसक्योस् अमेरिका केन्द्रित हट्ने छ ।

लेखक चीनको रेनमिन विश्वविद्यालयका प्रोफेसर हुन् । ग्लोबल टाइम्समा प्रकाशित उनको लेख साभार गरिएको हो ।