ऊर्जा संकट टार्न प्राधिकरणको सोलार प्राथमिकता: २ महिनामै २१८ मेगावाटका आयोजनाले मागे अनुमति

काठमाडौं ।  नेपाल विद्युत प्राधिकरणले सम्भावित ऊर्जा संकटलाई टार्न ऊर्जा सम्मिश्रणमा फेरबदल गर्दै सोलारलाई प्राथमिकता दिन थालेपछि प्रवर्द्धकहरुले लगानी बढाउन थालेका छन् ।

पछिल्लो समय सोलारका आयोजनाका अनुमति लिनेहरु बढेका हुन् । विद्युत विकास विभागको तथ्यांक अनुसार बैशाखयता २१८ मेगावाटका ९ वटा सोलारका परियोजनाले सर्वेका लागि अनुमति माग गर्दै आवेदन दिएका छन् । जसमा १०० मेगावाटको एउटै परियोजना छ । जिटी इनर्जी प्रालिले १०० मेगावाटको नेपालगञ्ज सोलार पीभी आयोजना बनाउन लागेको हो । अहिलेसम्म कुल ३१६ मेगावाटका १० परियोजनाले निर्माणका लाइसेन्स माग गर्दै आवेदन दिएका छन् ।

यो अवधिमा ७.५०० मेगावाटको तुलसी सौर्य विद्युत आयोजना दाङले अनुमति पाएको छ । सर्वेका लागि अनुमति पाएको हो । विनायक सोलार प्रालिले दाङमा परियोजना अध्ययन गर्ने गरी अनुमति पाएको हो ।

अहिलेसम्म कुल ५१.७ मेगावाटका ७ आयोजनाले सर्वेका लागि अनुमति दिएका छन् ।

सर्वेका लागि आवेदन दिएका कम्पनीहरु

क्रस	आयोजना	क्षमता (मेगावाट)	प्रवर्द्धक  कम्पनी	जिल्ला
१	खरबाङ सोलार पीभी आयोजना	१०	ऊर्जा केन्द्र नेपाल प्रालि	बाग्लुङ
२	नेपालगञ्ज  सोलार पीभी आयोजना	१००	जिटी इनर्जी प्रालि
३	खारबाङ सोलार पीभी-२ आयोजना	१०	धौलागिरी मेसिनरी एण्ड टुल्स सप्लार्यस प्रालि	बाग्लुङ
४	दुहबी सोलार फार्म प्रोजेक्ट	८	ग्लोबल इनर्जी एण्ड कन्स्ट्रक्सन प्रालि	मोरङ
५	खुङग्री सोलार पीभी आयोजना	५०	दुगर पावर प्रालि	रोल्पा
६	फरहादवा सोलार पीभी आयोजना	१०	तराई भिलेज प्रालि	सर्लाही
७	बेलबारी अन ग्रीड सोलार आयोजना	१०	श्रीयान्सी ऊर्जा प्रालि	मोरङ
८	उदयपुर अन ग्रीड सोलार पीभी प्रालि	१०	सनलाइट इनर्जी  प्रालि	उदयपुर
९	भेरी सोलार पावर प्लान्ट	१०	ग्यालेक्सी बिजनेस हाउस एण्ड कन्स्ट्रक्सन नेपालगञ्ज प्रालि

निर्माण सुरु  लाइसेन्स (अनुमतिपत्र) माग गर्दै  चार वटा  प्रवर्द्धकले आवेदन दिएका छन् । जसको कुल क्षमता ३१.२०० मेगावाट रहेको छ । निर्माण सुरु गर्ने कन्स्ट्रक्सन लाइसेन्स माग गर्दै आवेदन दिएको छ ।

निर्माणको लाइसेन्स माग गर्दै आवेदन दिएका प्रवर्द्धकहरु

क्रस	आयोजना	क्षमता (मेगावाट)	प्रवर्द्धक  कम्पनी	जिल्ला
१	ग्रीड कनेक्टेड सोलार  पीभी आयोजना	१.२००	जिसी सोलार इनर्जी ग्रुप	सुर्खेत
२	ग्रीड कनेक्टेड सोलार पीभी  आयोजना	१०	पायोनियर इनर्जी प्रालि	दाङ
३	ग्रीड कनेक्टेड सोलार इलेक्ट्रिसिटी प्रोजेक्ट पार्ट-२	१०	पोजेटिभ इनर्जी प्रालि	कपिलवस्तु
४	ग्रीड कनेक्टेड सोलार पीभी प्रोजेक्ट, लमही १	१०	प्रोगेसिभ इनर्जी प्रालि	दाङ

गएको हिउँदमा भारतले सोलार आवरमा मात्रै बिजुली दिने निर्णय गर्‍यो  । बिहान ६ बजेदेखि साँझ ६ बजेसम्म मात्रै बिजुली आयात भएपछि उद्योगमा १२ घण्टासम्मको लोडसेडिङ भयो ।

नेपालका अधिकांश जलविद्युत् आयोजना नदी प्रवाहमा आधारित (आरओआर) प्रकृतिका छन् । जसको उत्पादन हिउँदमा ३० प्रतिशभन्दा तल झर्छ । सोही कारण ३१४० मेगावाट जडित क्षमता पुगेपनि १७ मेगावाटको पीक डिमाण्ड पूरा गर्न हिउँदमा ६०० मेगावाटसम्म आयात गर्नुपर्छ । बर्खामा भने सरप्लस भएर खेर जाने अवस्था छ ।

नेपाल सुक्खायाम (हिउँद) मा बिजुली आत्मनिर्भर हुन अझै ५ वर्षभन्दा बढी समय लाग्छ । १००० मेगावाटभन्दा ठूलो परियोजना बनेपछि मात्रै आत्मनिर्भर हुन सक्छ । अहिले नै सुरु गर्ने हो भने जलाशययुक्त परियोना निर्माण गर्न ८/१० वर्ष  लाग्ने अवस्था छ । सोही कारण प्राधिकरणका  प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले एक/दुई वर्षमा प्रणालीमा आइसक्ने गरी १००० सोलारका परियोजनाको बिजुली किन्ने निर्णय गरेका हुन् । कम्तीमा दिउँसो लोडसेडिङ गर्न नपरोस भनेर अल्पकालका लागि यो निर्णय भएको हो । दिर्घकालमा जलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजनाको विकल्प छैन् ।

उनका अनुसार जलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजना निर्माण गर्नका लागि ७/८ वर्ष लाग्ने अवस्था छ । तर बिजुलीको माग अहिले नै पूरा गर्नुपर्ने अवस्था छ । सोलारका आयोजना निर्माण थाले १ देखि २ वर्षमा प्रणालीमा बिजुली आइपुग्छ । ‘दिउँसो हुने माग हामी सोलाबाट पुरा गर्छौ । बिहान साँझ हामी अर्ध जलाशय र जलाशययुक्त जलविद्युत आयोजना चलाउन सक्छौं,’ उनले भने ‘भारतबाट ल्याउनुभन्दा यहि बनाउने हो ।’

नेपालमा १०० मेगावाटको कुलेखानी बाहेक जलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजना छैन । १४० मेगावाटको तनहु जलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजना निर्माणाधीन अवस्था छ । ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी अर्ध-जलाशयुक्त जलविद्युत् आयोजनामा समेत पानी सतह घटेर १५ मेगावाट उत्पादन भइरहेको छ ।  ऊर्जा सुरक्षाका लागि सम्झिश्रणमा परिवर्तन गरेर प्राधिकरणले सोलारको हिस्सा बढाउन लागेको हो ।

प्राधिकरणले २५ वर्षसम्मका लागि सोलारका आयोजनासंग सम्झौता गर्ने तयारी छ । यसमा नेपाली कम्पनीहरु मात्रै सहभागी हुन पाउछन् । १० मेगावाटभन्दा कम क्षमताका आयोजनाहरुले पीपीए भएको १८ महिनाभित्र उत्पादन गर्नुपर्छ । १० मेगावाटभन्दा बढी क्षमताका आयोजनाहरुले पीपीए भएको २४ महिनाभित्र उत्पादन गर्नुपर्ने प्रावधान ठेक्कामा राखिएको छ ।

प्राधिकरणले २२० केभी,१३२ केभी र ३३ केभी प्रसारणलाइन वरिपरिबाट सोलारका आयोजनाको बिजुली खरिद गर्न लागेको हो।

प्राधिकरणले अहिले सोलारका आयोजनाका लागि ५.९४ रुपैयाँ प्रतियुनिट दर तोकेको छ । यो दरमा प्रतिस्पर्धा गरेर खरिद गरिरहेको छ । १७५ आयोजनाबाट १०६ मेगावाट बिजुली किनिरहेको छ ।