नेपालमा पुनर्बिमाः स्थानीय कौशलले उन्मुक्त उडान भर्ने अवसर

द्रुतरूपमा बढ्दो जनसंख्या र जोखिम सचेतनामा निरन्तरको वृद्धिसँगै नेपालको बिमा बजार आशाजनक देखिन्छ । यस तालमेलले बिमाका प्रोडक्टहरूको मागलाई बढाएको छ, जसले बिमा उद्योगका लागि महत्त्वपूर्ण सम्भावनाका साथै गतिशिल परिदृश्य पनि सिर्जना गरेको छ । तर, यो अज्ञात क्षेत्रमा उत्साहजनक व्यापार र विश्वासघाती धारका हावाहरु पनि बहन्छन् ।

सुरुवाती चरणदेखि नै नेपालको पुनर्बिमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धसँगै हातेमालो गर्दै अगाडि बढेको छ । विशेषगरी, स्थीर र लचिलो बिमा इकोसिस्टमको आधार भएको क्षेत्र हो, पुनर्बिमा ।

विदेशी पुनर्बिमा दलालहरूले दशकौंदेखि अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनीहरूसँग पुनर्बिमाको सुविधा दिँदै आएका छन् । जबकि, नेपाल रि-इन्योरेन्सले देशभित्र पहिलो पुनर्बिमा कम्पनीका रुपमा सेवा दिँदै आएको छ । सन् २०२० देखि निजी क्षेत्रको लगानीमा स्थापना भएको संस्था हिमालयन रि-इन्स्योरेन्सले पनि स्थानीय बिमाकर्ताहरूलाई पुनर्बिमाको सहयोग प्रदान गर्दै र उपलब्ध विकल्पहरूलाई विविधिकरण गर्दै यस क्षेत्रमा सामेल भएको छ ।

१. प्रतिस्पर्धाको सीमित क्षेत्रः स्थानीय सहजकर्ताको अभाव र विदेशी पुनर्बिमा दलालहरूको प्रभुत्वले नेपाली बिमा कम्पनीहरूका लागि उपलब्ध प्रतिस्पर्धात्मक विकल्पहरूको दायरालाई सीमित पारेका कारण पुनर्बिमा पनि सीमित पहुँचभित्रै खुम्चिएर बसेको अवस्था छ ।

२. विशिष्ट जोखिमहरूमा ध्यान केन्द्रितः विदेशी पुनर्बिमाकर्ताहरू प्रायः विशेष जोखिम वर्गहरू वा ठूला-ठूला परियोजनाहरू संचालन गर्न विशेषज्ञ हुन्छन्, जहाँ उनीहरूको विशेषज्ञताले सहज हुने गर्दछ । विदेशी पुनर्बिमाकर्ताहरू विशेष क्षेत्रहरूमा संलग्न हुँदा सामान्य जोखिमहरूका लागि विद्यमान बजार संरचनाका कारण समग्र लागत उच्च हुन सक्छ । केही जोखिमयुक्त प्रोफाइलहरू विदेशी पुनर्बिमाकर्ताहरूको अधिकतम जोखिम भोकसँग समानान्तर नहुन सक्छ ।

३. ज्ञान हस्तान्तरण अन्तरः विदेशी पुनर्बिमाकर्ताहरूसँग ज्ञानको आदानप्रदान भए पनि उनीहरुसँग भएको विशेषज्ञता र उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासहरूको अधिकतम उपयोग हामीले गर्न सकिरहेका छैनौं । किनभने, नेपाली बिमा क्षेत्रमा विदेशी विशेषज्ञता र उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यास भित्र्याउन सक्ने दक्ष स्थानीय सहजकर्ता समुदायको अभाव यथावतै छ ।

यसले, नेपाली पुनर्बिमा र विदेशी पुनर्बिमा साझेदारहरूको महत्त्वपूर्ण भूमिकाबाट विचलित नभई थप जीवन्त र समावेशी पुनर्बिमा इकोसिस्टमको आवश्यकतालाई प्रकाश पार्छ । सन् २०२२ मा स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूको आगमनले यस दिशामा एउटा महत्त्वपूर्ण कदमको सङ्केत गर्छ, जसले सम्भावितरूपमा यी अवरोधहरूलाई पार गर्न र नेपाली पुनर्बिमा बजारलाई थप गतिशिल र प्रतिस्पर्धी भविष्यतर्फ अघि बढाउने ढोका खोलेको छ ।

नयाँ युगः स्वदेशी दलालहरू पुनर्बिमा क्षेत्रमा प्रवेश गर्छन्

सन् २०२२ मा नेपाल बिमा प्राधिकरणले स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूको समूहलाई इजाजतपत्र दिएर परिवर्तनकारी युगको सुरुवात गर्यो । यस ऐतिहासिक निर्णयले धेरै आवश्यक प्रतिस्पर्धालाई बढावा दियो र अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्बिमा विशेषज्ञताको विशाल ढोका खोल्यो । यी दलालहरूको आगमनले निम्न फाइदा हुन्छ ।

प्रतिस्पर्धा बढ्छ

व्यवसायका लागि धेरै दलालहरूको प्रतिस्पर्धामा, नेपाली बिमा कम्पनीहरूसँग अब छनोट गर्नका लागि विकल्पहरूको फराकिलो दायरा छ । यसले सम्भावितरूपमा थप प्रतिस्पर्धी पुनर्बिमा दरहरू र सुधारिएका शर्तहरूतर्फ अग्रसर हुन्छ ।

नवप्रवर्तनलाई बढावा दिन्छ

ताजा परिप्रेक्ष्य र अन्तर्राष्ट्रिय ज्ञानको आगमनले पुनर्बिमा बजारभित्र उत्पादन विकास र जोखिम व्यवस्थापनका अभ्यासहरूमा नवीनता (नयाँ सोच)लाई उत्प्रेरित गर्छ ।

विदेशी लगानी आकर्षित गर्दछ

अन्तर्राष्ट्रिय पहुँच भएका स्थानीय दलालरूको उपस्थितिले विदेशी पुनर्बिमाकर्ताहरूलाई नेपाली बजारमा आकर्षित गर्न सक्छ । यसले पुँजी प्रवाहमा वृद्धि गर्न र पुनर्बिमा पारिस्थितिको प्रणालीलाई अझ बलियो बनाउन सक्छ ।

सफलताका सूत्रहरू

भर्खरै सुरु गरिएका ब्रोकरहरूको सफलता बिमा प्राधिकरणको पुनर्बिमा निर्देशनहरूमा उल्लेखित मुख्य प्रावधानहरूको कार्यान्वयनमा निर्भर हुन्छ । जसले नयाँ संभावनाका ढोका खोल्छ ।

बजार विस्तार हुँदै जाने

बजारमा नेपाल रि र हिमालयन रि दुबै महत्त्वपूर्ण खेलाडी रहे पनि बिस्तारै अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्बिमाकर्ताहरूका लागि खुला हुँदा खेल मैदान फराकिलो हुँदै जानेछ । यसले स्थानीय दलालहरूलाई आफनो बजार विस्तार गर्नका लागि फराकिलो अवसर उपलब्ध गराउनेछ । उनीहरूलाई नेपाली बिमा कम्पनीहरू र पोलिसीहोल्डरहरूका लागि नयाँ अवसर सिर्जना गर्न पनि अनुमति दिनेछ।

अनिवार्यबाट स्वेच्छिक हुने

अहिले नियामकले पुनर्बिमाको व्यवसायको निश्चित प्रतिशत पुनर्बिमा अनिवार्य रुपमा नेपाली कम्पनीमै गनुपर्ने निर्देशन दिएको छ । जसको लाभ अहिले नेपाल रि र हिमालयन रिले लिइरहेका छन् । जुन कार्य विस्तारै योग्यतामा आधारित स्वैच्छिक नियुक्ति प्रणालीमा सर्दछ । यसबाट स्थानीय दलालहरूलाई उनीहरूको क्षमताका आधारमा विशेषज्ञता र सुरक्षित व्यवसाय प्रवद्र्धन गर्न सहज बनाउँछ । यो परिवर्तनले स्वस्थ प्रतिस्पर्धालाई बढावा दिनेछ र पुनर्बीमा बजारमा नवप्रवर्तनलाई प्रोत्साहन गर्नेछ ।

बिमा प्राधिकरणका निर्देशनहरूको कार्यान्वयन

विदेशी ब्रोकरहरूले नेपालको बिमा कम्पनीहरूसँग कुनै पनि व्यापार गर्नका लागि नेपालमा शाखा कार्यालय खोल्न आवश्यक पर्ने बिमा प्राधिकरणको निर्देशनको कठोर कार्यान्वयन आवश्यक छ । यसले सबै सहभागीहरूका लागि निष्पक्ष र पारदर्शी वातावरण सुनिश्चित गर्नुका साथै व्यावसायिक र भरपर्दो स्थानीय पुनर्बिमा दलाल समुदायको विकासलाई बढावा दिन्छ ।

समयको प्रवाहसँगै विकासको भविष्य कोर्दै

यी विशेष प्रावधानबाहेक थप विकासले नेपालको पुनर्बिमा परिदृश्यलाई पुनः आकार दिने सम्भावना राख्दछ ।

प्रविधिमा आधारित स्टार्टअपहरूको उदय, माइक्रोइन्स्योरेन्समा बढ्दो आशा र विपत्ति जोखिम पूलिङको सम्भाव्यता केही नयाँ प्रयासहरु हुन् । जसले आगामी वर्षहरूमा बजारमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ । यी बदलिँदो परिवेशप्रति सचेत रहँदै र तदनुसार आफ्ना नियमहरू समायानुकुल बनाएर बिमा प्राधिकरणले नेपालको पुनर्बिमा बजारमा विकसित विश्वव्यापी परिदृश्यसँग तालमेल राख्न र समावेशी वृद्धिको भविष्यको मार्गचित्र कोर्न सक्छ ।

उदीयमान प्रवृत्तिहरूमा केन्द्रित

इन्स्योरटेक क्रान्तिः इन्स्योरटेक स्टार्टअपहरूको उदयले परम्परागत र झन्झटिलो बिमा मोडेललाई सहज मात्रै बनाउँदैन, थप किफायती र पहुँचयोग्य बिमा प्रोडक्टहरू उपलब्ध गराउन सक्छन् । स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूले नेपाली बजारको आवश्यकता अनुरूप नवीन पुनर्बिमा समाधानहरू विकास गर्न यस्ता स्टार्टअपहरूसँग साझेदारी गर्न सक्छन् । यस सहकार्यले जोखिम मूल्याङ्कनलाई सुव्यवस्थित गर्न, ठगी पत्ता लगाउन र अनुकूलित बिमा उत्पादनहरू प्रस्ताव गर्न प्रविधिको लाभ उठाउन सक्छ । अन्ततः बिमा बजार थप बिस्तार हुन्छ ।

लघुबिमामा केन्द्रित

नेपाली जनसंख्याको ठूलो हिस्सा अझै पनि आर्थिकरूपमा कमजोर भएकाले लघुबिमामा सबैको ध्यान केन्द्रित भइरहेको छ । यसले अप्रत्याशित घटनाहरूको सामना गर्न कमजोर समुदायहरूलाई सशक्त बनाउँदै, साना जोखिमहरूको लागि किफायती बिमा सेवा प्रदान गर्छ ।

स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूले स्थानीय ज्ञानमा आधारित लघुबिमा प्रोडक्टहरू डिजाइन गरी यी समुदायहरूमा पुग्न लघुवित्त संस्थाहरूसँग साझेदारी गरी योगदान गर्न सक्छन् । तिनीहरूले लघु बिमा प्रदायकहरूका लागि लागत-प्रभावी पुनर्बिमा समाधानहरू पनि सहज बनाउन सक्छन्, जसले यी योजनाहरूलाई आर्थिकरूपमा व्यवहारिक र दीगो बनाउँछ ।

प्रकोप जोखिम संकलन

भूकम्प र बाढीजस्ता प्राकृतिक प्रकोपहरूप्रतिको जोखिमले प्रकोप जोखिम संकलन गर्ने बलियो संयन्त्रको आवश्यकतालाई उजागर गर्दछ । यी संयन्त्रहरूले ठूला-ठूला प्राकृतिक प्रकोपहरूको वित्तीय बोझलाई बिमा कम्पनीहरूको फराकिलो दायरामा बाँड्छ । स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूले नेपाली बिमा कम्पनीहरूलाई विपद् जोखिममा विशेषज्ञ अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्बिमाकर्ताहरूसँग जोडेर त्यस्ता संयन्त्रहरूको विकासमा सहजीकरण गर्न सक्छन् ।

यस्ता सहकार्यले प्रभावकारी जोखिम-साझेदारी योजनाहरू बनाउन, अन्ततः बिमा क्षेत्रको समग्र लचिलोपनलाई बलियो बनाउन र पोलिसीहोल्डरहरूलाई विनाशकारी नोक्सानबाट जोगाउन तथ्यांक विश्लेषण र जोखिम मोडेलिङमा विश्वव्यापी विशेषज्ञताको लाभ प्रदान गर्न सक्छ ।

पुनर्ताजकीकरण, वृद्धि र भविष्य

यी उदीयमान प्रवृत्तिहरूलाई अंगालेर र चुनौतीहरूलाई सक्रियरूपमा सम्बोधन गरेर, नेपालको पुनर्बिमा बजारले बढ्दो जोखिमलाई कम गर्न र स्थायित्व, लचिलोपन र समावेशी वृद्धिको भविष्यतर्फ बाटो खोल्न सक्छ । यसका लागि निम्न उपाय छ ।

परिष्कृत जोखिम व्यवस्थापनः जोखिम व्यवस्थापन र तथ्यांक विश्लेषणमा अन्तर्राष्ट्रिय उत्कृष्ट अभ्यासहरू अवलम्बन गर्नु नेपालको पुनर्बिमा बजारलाई विश्वव्यापी मञ्चमा प्रतिस्पर्धा गर्न महत्त्वपूर्ण हुनेछ । स्थानीय दलालहरूले अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्बिमाकर्ताहरूसँग साझेदारी गरेर र घरेलु बिमा कम्पनीहरूसँग ज्ञान साटफेर गरेर यी अभ्यासहरूलाई प्रवद्र्धन गर्न प्रमुख भूमिका खेल्न सक्छन् ।

प्रतिभा विकासः दीर्घकालीन वृद्धिका लागि पुनर्बिमामा विशेषज्ञता सहितको दक्ष जनशक्ति निर्माण गर्नु आवश्यक छ । बिमा प्राधिकरणले बजारको लागि योग्य प्रतिभाको लगातार सुनिश्चितता गर्दै पुनर्बिमा व्यवसायीहरूको लागि प्रशिक्षण कार्यक्रम र प्रमाणीकरण पाठ्यक्रमहरू स्थापना गर्न शैक्षिक संस्थाहरू र उद्योग खेलाडीहरूसँग सहकार्य गर्न सक्छ ।

नियामकीय अवधारणाको विकास

बिमा प्राधिकरण हमेशा सतर्क रहनु पर्छ । विकासशील बजारको गतिशिलतासँग तालमेल राख्न यसको नियामक ढाँचालाई समायानुकूल बनाउनु पर्छ । नियमहरूको निरन्तर निगरानी, मूल्यांकन र अद्यावधिक गरिरहनाले नवप्रवर्तन र स्वस्थ प्रतिस्पर्धाका लागि अनुकूल वातावरण सुनिश्चित हुन्छ । साथै, सुरक्षा र नैतिक मापदण्डहरूले बजारको अखण्डता कायम राख्नेछ र उपभोक्ताहरूको सुरक्षा गर्नेछ ।

यी सिद्दान्तहरू अंगालेर र सहअस्तित्वको इकोसिस्टमलाई बढावा दिएर नेपाली पुनर्बिमा बजारले आफ्नो पूर्णक्षमतालाई उपयोग गर्न सक्छ । स्थानीय पुनर्बिमा दलालहरूले नवप्रवर्तनको भावनाद्वारा प्रेरित र जिम्मेवार नियमहरूद्वारा निर्देशित भएर व्यावसायिक र विश्वसनियताको उचाइमा पुगेको नेपालको बिमा क्षेत्रले नागरिकहरूको सुरक्षा गर्दै र राष्ट्रलाई स्थिर र समृद्ध भविष्यतर्फ डोर्याउन सक्छ ।