ब्याजदरविरुद्ध सडक आन्दोलनमा जान ठूलो दबाब थियो तर अर्थतन्त्र धरापमा पार्न चाहिन

नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष शेखर गोल्छा ब्याजदरविरुद्ध सडक आन्दोलन चर्काउन दबाब भए पनि सस्तो लोकप्रियताका लागि देश, अर्थतन्त्र र निजी क्षेत्रलाई धराप पार्ने काम रोकेको बताउँछन् । सहमतिबाट नेतृत्व छान्नुभन्दा प्रजातान्त्रिक अभ्यास स्वीकार गर्दा संस्था बलियो हुने गोल्छाको बुझाइ छ । लगातार २० वर्ष चेम्बर गतिविधिमा संलग्न रहेर निजी क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो छाता संगठनको नेतृत्वबाट बिदा हुनै लाग्दा सोमबार गोल्छा निकै शान्त देखिए । नक्सालस्थित गोल्छाको कार्यालयमा महासंघको निर्वाचन, अध्यक्षको रुपमा सफलता-असफलता, विभिन्न आरोप र आगामी योजनाका विषयमा क्लिकमान्डुका लागि शरद ओझाले गरेको कुराकानी:

उद्योग वाणिज्य महासंघका पछिल्ला केही निर्वाचनमा तपाईं निकै व्यस्त र तनावमा देखिनुहुन्थ्यो । आज केही फुर्सदमा हुनुहुन्छ । शान्त देखिनुभएको छ । यो वर्ष निर्वाचन नलागेको हो ?

(हाँस्दै) विगतको कुरा म गर्न चाहँदैन । अहिले मेरो उद्देश्य उद्योग वाणिज्य महासंघको गरिमा नघट्ने गरी स्वच्छ तरिकाले नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने मात्रै रहेको छ । मैले निर्वाचन प्रक्रियालाई सूक्ष्म रुपमा हेरिरहेको छु । तर, मेरो कुनै पक्ष वा विपक्ष छैन । मलाई विश्वास छ, हाम्रो आउने अध्यक्ष चन्द्र ढकाल र उहाँको टिमले उद्योग वाणिज्य महासंघलाई नयाँ उचाइमा लैजानेछ । ढकालजी आफैं पनि जमिनी स्तरबाट उठेर देशको एक ठूलो कर्पोरेट हाउसको नेतृत्व गरिरहनुभएको छ । त्यसैले उहाँ उद्योगी व्यवसायीका समस्यासँग जानकार नै हुनुहुन्छ । अहिले मेरो चाहना नेतृत्व हस्तान्तरण सहज होस् भन्ने मात्रै छ ।

महासंघको सक्रिय खेलाडीले बाहिरबाट निर्वाचन गतिविधि कसरी नियालिरहेको छ ?

मेरो जानकारीमा रहेसम्म उद्योग वाणिज्य महासंघको निर्वाचनमा पहिलो पटक तीन जना वरिष्ठ उपाध्यक्षका उम्मेदवार बनेका छन्, जसले गर्दा समीकरण फरक छ । पूर्वअध्यक्ष हुने तरखरमा रहेकाले म पर्यवेक्षकको रुपमा मात्रै हेरिरहेको छु । फेरि पनि भन्छु- मेरो कुनै पक्ष वा विपक्ष छैन । तीनै जना मेरा साथी हुन् । उहाँहरु तीनै जना सक्षम हुनुहुन्छ । मेरो चाहना नेतृत्व हस्तान्तरण सहज होस् भन्ने मात्रै छ ।

विगतमा पूर्वअध्यक्षहरुले निर्वाचन हुनुअघि मिल्नुपर्छ भनेर पहल गरेको देखिन्थ्यो । तर, यसपटक तीन जना उम्मेदवार हुँदा पनि कसैले सहमतिको प्रयास गरेको देखिएन । तपाईंले पनि सहमतिमा नेतृत्व चयन गर्ने कुनै प्रयास गर्नु भएन, किन होला ?

स्वस्थकर निर्वाचनले कुनै पनि संस्थालाई बलियो बनाउँछ । कुनै पनि उम्मेदवारले विनम्रतापूर्वक मतदातासँग मत माग्छ भने उम्मेदवार र मतदाताबीचको सम्बन्ध पनि बलियो हुन्छ । मतमार्फत् मतदाताले दिएको जिम्मेवारी पूरा गर्नुपर्ने नैतिक दबाबमा नेतृत्वमा पुग्ने व्यक्ति हुन्छन् ।

निर्वाचन कहिल्यै नराम्रो हुँदैन । हारेको व्यक्तिले म प्रतिशोध साँध्छु, जितेकोले म उन्माद गर्छु भन्यो भने संस्था कमजोर हुने हो । तर, संस्थामा प्रजातान्त्रिक अभ्यास कहिल्यै गलत हुन सक्दैन, त्यसले संस्थालाई नै बलियो बनाउँछ ।

वरिष्ठ उपाध्यक्षका तीन जना उम्मेदवारलाई कसरी मूल्यांकन गर्नुहुन्छ ?

उमेशलाल श्रेष्ठ राजनीतिक परिवारबाट आएको सफल व्यवसायी हुनुहुन्छ । उहाँ लामो समयदेखि चेम्बर गतिविधिमा संलग्न हुनुहुन्छ । उहाँको सबल पक्ष स्पष्टवक्ता हुनु हो । उहाँको बोलाइको आक्रमकताबाट निजी क्षेत्रले लाभ पाउँछ जस्तो मलाई लाग्छ ।

दोस्रो उम्मेदवार अञ्जन श्रेष्ठ युवा हुनुका साथै निकै मेहनती र जुझारु हुनुहुन्छ । सबैलाई समेटेर लैजान सक्ने क्षमता उहाँसँग छ । नाडामा हामीले सँगै काम गरेका थियौं । उहाँ पनि निकै स्पष्टवक्ता हुनुहुन्छ । विभिन्न क्षेत्र र स्थानका व्यक्तिसँग संवाद गर्ने उहाँको अद्भूत क्षमता छ । उहाँले जित्नुभयो भने महासंघ उहाँको नेतृत्वमा नयाँ उचाइमा पुग्न सक्छ ।

रामचन्द्र संघईले पारिवारिक व्यवसायलाई विस्तार गर्दै आजको स्थानमा पुर्‍याउनुभएको हो । अहिले पनि उहाँको गुप्रले १७ देखि २० हजार रोजगारी प्रदान गरेको छ । उद्योगका समस्या र सम्भावनाका विषयमा उहाँसँग निकै राम्रो ज्ञान छ । अहिले देशलाई उद्योग चाहिएको छ । उहाँको ज्ञान महासंघ र देशका लागि लाभलायक हुनसक्छ । अहिले उहाँ देशभर पुग्नुभएको छ । धेरै साथीहरुले उहाँ सरल र पहुँचयोग्य रहेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

मेरो विचारमा तीन जनामध्ये जसले जिते पनि महासंघले सक्षम नेतृत्व पाउनेछ ।

आफ्नो २० वर्षको सार्वजनिक जीवनलाई कसरी समीक्षा गर्नुहुन्छ ?

मेरो जीवनको २० वर्ष चेम्बरको गतिविधिमा बिताएको छु । नाडाको कार्यसमिति सदस्य हुँदै अध्यक्ष भएको थिएँ । उद्योग वाणिज्य महासंघमा दुई पटक कार्यसमिति सदस्य, उपाध्यक्ष, वरिष्ठ उपाध्यक्ष हुँदै अध्यक्ष भएँ । नाडामा हुँदा व्यावसायिक हकहितमा मात्रै केन्द्रित थिएँ भने उद्योग वाणिज्य महासंघमा भने सम्पूर्ण निजी क्षेत्रको हकहित र समस्याका विषयमा जान्ने बुझ्ने र त्यस्ता समस्या समाधान गर्ने अवसर पनि पाएँ । साथीहरुले मैले के कति काम गरेँ भन्ने विषयमा समीक्षा गर्नु नै हुनेछ । मैले आफ्नो बुद्धि र विवेकले भ्याएसम्म शतप्रतिशत इमानदारीसाथ काम गरेको छु ।

चेम्बर गतिविधिमा नआएको भए के गुमाउँथेँ जस्तो लाग्छ ?

चेम्बर गतिविधिको संलग्नताले मलाई धेरै विषयमा सिकाएको छ । यहाँ विभिन्न आर्थिक र सामाजिक पृष्ठभूमिका साथीहरुसँग भेटघाट हुन्छ । सबैका समस्या र बुझाइ निकै फरक-फरक हुन्छन् । उहाँहरुसँग संवाद गर्दै समस्या समाधान गर्ने प्रयास गरेको छु । मेरो व्यक्तित्व विकासमा धेरै ठूलो योगदान पुगेको छ । विभिन्न किसिमका दृष्टिकोणलाई कसरी सहज तरिकाले ग्रहण गर्न सकिन्छ, प्रतिक्रिया नदिई कसरी अगाडि बढ्न सकिन्छ । मैले धेरै ठूलो समय चेम्बर गतिविधिमा लगानी गरेको छु । सुरुमा नाडामा लाग्नुको उद्देश्य व्यवसाय विस्तार गर्नु थियो । अटोमोबाइल क्षेत्रका लागि नयाँ दायरा विस्तार गर्न नाडामा लागेको थिएँ । तर, महासंघमा लाग्नुको कारण केही भावनात्मक पनि थियो । यो मेरा बुवा र बाजेले जन्माएको संस्था हो । त्यसमा हाम्रो परिवारले कहिल्यै नेतृत्व गर्न पाएको थिएन । हाम्रो परिवारले जन्माएको संस्थाको नेतृत्व गर्दै, थप सुदृढ बनाउँदै निजी क्षेत्रका लागि काम गर्नुपर्छ भन्ने उद्देश्यले महासंघ छिरेको थिएँ ।

चेम्बर गतिविधिमा संलग्न व्यक्ति उद्यमीका समस्या समाधानभन्दा पनि आफ्नो पहुँच बढाउन सक्रिय छन् भन्ने आरोप लाग्छन् । यसलाई कसरी हेर्नुहुन्छ ?

मलाई व्यक्तिगत रुपमा पहुँचको कुनै कमी थिएन । महासंघमा लाग्नुअघि पनि राजनीतिक र कर्मचारीतन्त्रसँग मेरो पहुँच राम्रै थियो । जुन तपाईंले आरोपको कुरा गर्नुभयो म त्यसलाई स्वीकार गर्दिन ।

वस्तुगत संस्थाले निश्चित क्षेत्रमा वकालत गरेका छन् । त्यस्ता संस्थाले प्रभावकारी काम गरेका छन् । निर्वाचनमार्फत वास्तविक उद्यमी नेतृत्वमा आएका छन् । जहाँसम्म महासंघको विषय छ, हामी एक निश्चित क्षेत्रमा भन्दा पनि आम सरोकारका विषयमा संग्लन छौं । हामीले ल्याएको भिजन पेपर साना तथा मझौला उद्यमीका आम समस्या कसरी समाधान गर्ने, ठूला व्यवसायीको उत्पादन लागत कसरी घटाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा केन्द्रित छ ।

आम सरोकार नभएको विषयमा पनि महासंघले काम गरिदियोस् भन्ने चाहना व्यवसायीले राखेका हुन्छन् । त्यसमा केही कमजोरी भएको होला । जस्तो, ब्याजदरको विषय आम सरोकारको विषय हो, यसमा हामीले पर्याप्त आवाज उठाएका छौं । कुनै उद्योगको भन्सार दरबन्दीमा समस्या छ भने त्यो आम सरोकारभन्दा पनि उक्त उद्योगको समस्या हो । त्यस्तो काम गर्न नसक्दा केही सदस्यले विमति राख्न सक्छन् ।

उद्योग वाणिज्य महासंघको मुख्य उद्देश्य निजी क्षेत्रको नीतिगत वकालत गर्ने हो । हामी प्रभावकारी रुपमा नीतिगत वकालत गर्न सफल भएका छौं । इतिहास हेर्ने हो भने महासंघले गरेको वकालतका आधारमा कयौं नीति निर्माण भएका छन् ।

तपाईंको कार्यकाल असफल भएको पूर्वअध्यक्षले टिप्पणी गरेका छन् । तपाईंलाई के लाग्छ ?

धेरै विषय चुनावी भाषण हुन् । चुनावको समयमा चर्को भाषण र आरोप-प्रत्यारोप चल्छ । यसलाई फिल्टर गरेर बुझ्नुपर्छ । मैले त गरिसकेको छु । मलाई लाग्छ, मतदाता साथीहरुले पनि त्यसैगरी बुझ्नुभएको छ । सम्पूर्ण निजी क्षेत्रलाई मेरो कार्यकालमा कति काम भएका छन् भन्ने थाहा छ ।

साना र मझौला उद्यमीलाई बिनाधितो कर्जा दिने प्रक्रिया अगाडि बढेको छ । यस्तै, साना तथा मझौला उद्यमीलाई आधार दरमा २ प्रतिशतभन्दा बढी ब्याज नलिने व्यवस्था पनि महासंघको प्रयासमा भएको हो । साना तथा मझौला उद्यमीलाई बजार व्यवस्थापन, तालिम र सहज रुपमा कर्जा प्रवाहसम्बन्धी कार्यक्रम ल्यायौं । कोरोना महामारीबाट रिकभर हुँदै गर्दा यस्ता कार्यक्रम ल्याएका थियौं । तर, आर्थिक मन्दीले गर्दा हामीले गरेका कामको परिणाम नदेखिएको हुन सक्ला । आगामी दिनमा परिस्थिति सहज भएलगत्तै साथीहरुले यो कार्यकालमा भएका काम महसुस गर्ने गरी देख्नुहुनेछ ।

तपाईंले पनि महासंघलाई आफ्नो व्यवसाय विस्तारमा प्रयोग गर्नुभयो भन्ने आरोप छ नि ?

मैले उद्योग वाणिज्य महासंघलाई आफ्नो व्यक्तिगत हितका लागि दुरुपयोग गरेको छैन । मन्त्री र सचिवज्यूलाई व्यक्तिगत कामका लागि भेट्नुभन्दा अघि नै महासंघको कामका लागि नभएर आज म मेरो व्यावसायिक समस्याका लागि भेट्न खोजिरहेको छु भन्ने जानकारी गराएर मात्रै समय लिने गरेको थिएँ ।

व्यक्तिगत हितका लागि महासंघलाई प्रयोग गरेको आरोप झुटो हो । हिमालयन रि मा मसहित करिब ४ सय जना संस्थापक सेयरधनी छन् । जुन पृष्ठभूमिका साथीहरु हिमालयन रि मा संस्थापक सेयरधनी छन्, त्यो हेर्दा म महासंघको अध्यक्ष नभए पनि हिमालयन रि को संस्थापक सेयर धनी हुनसक्थेँ । मेरो अन्य कम्पनीमा पनि लगानी छ । मैले लगानी गर्दौमा लाइसेन्स लिन प्रभावित गरे भन्ने आरोप म स्वीकार गर्दिन ।

केही व्यक्ति स्वार्थसहित चेम्बर गतिविधिमा संलग्न भएको होलान् । हामी प्रभावकारी भयौं वा भएनौं भन्ने प्रश्न उठ्न सक्छ तर महासंघको नेतृत्वमा पुगेका र पुग्दै गरेका साथीहरु महासंघलाई प्रयोग गर्दै आफ्नो व्यवसाय विस्तार गर्न लागेका छन् भन्ने मेरो जानकारीमा छैन, मैले देखेको पनि छैन ।

त्यसो भए किन मरिहत्ते गर्छन् महासंगको नेतृत्वमा आउँन् ?

आफ्नो पहुँच बढाउन, व्यक्तिगत प्रोफाइल बनाउन, व्यवसास विस्तार गर्न महासंघमा आउने साथीहरु पनि होलान् । केही साथी निजी क्षेत्रको हकहितको लागि काम गरौं र आफ्नो नेतृत्व क्षमता बढाऔं भनेर पनि आएका छन् । कार्यसमिति र पदाधिकारीबाट निर्णय गराएर मात्रै सरकारी निकायमा सुझाव दिने गरिएको छ । अहिले महासंघ जुन तहको वित्तीय अनुशासनमा छ र हाम्रो काम गर्ने जुन नीतिगत एकरुपता छ, यो प्ल्याटफर्मलाई दुरुपयोग गरेको मेरो जानकारीमा छैन ।

ट्रेडिङ व्यवसायमा संलग्न नभएको भए शेखर गोल्छा महासंघको अध्यक्ष हुन सम्भव थियो ?

आज पनि अझै पनि मेरो ९० प्रतिशत व्यवसाय उद्योगसँग सम्बन्धित छ । त्यसैले ट्रेडिङ व्यवसायमा मात्रै संलग्न छ भन्ने आरोपमा सत्यता छैन ।

आफ्नो कार्यकाललाई कसरी मूल्यांकन गर्नुभएको छ ?

मैले साधारण सभामा गरेको बाचाअनुसार काम भयो वा भएन भन्ने आधारमा मेरो मूल्यांकन गरिनुपर्छ । मैले साधारण सभामा महासंघको भिजन पेपर ल्याउँदै महासंघले गर्ने काममा एकरुपता ल्याउने बाचा गरेको थिएँ । हामीले भिजन पेपर ल्याएका छौं । र, अहिले महासंघले गर्ने काममा एकरुपता आएको छ । महासंघअन्तर्गतका समितिले गर्ने काम पनि भिजन पेपरका आधारमा हुने गरेको छ । सरकारले पनि हाम्रो भिजन पेपर स्वीकार गर्दै नीतिगत सुधारका निर्णय गरेको छ ।

दोस्रो, मैले संस्थागत विकासको विषय उठाएको छु । सुशासन र प्रशासनिक संरचनालाई सुधार गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको थिएँ । संस्थाको कोष ५० प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । त्यसले पनि महासंघमा आर्थिक सुशासन बढेको पुष्टि गर्छ ।

तेस्रो, मैले विधान संशोधन गराउँछु भनेको थिएँ । विधान संशोधनको मस्यौदा तयार छ । विभिन्न देशका अनुभव अध्ययन गर्दै उत्कृष्ट विधानको मस्यौदा तयार गरेका छौं । मलाई आशा छ, आगामी कार्यसमितिले यसलाई अगाडि बढाउनेछ ।

कोरोना महामारीपछिको कठिन अवस्थाको जिम्मेवारीलाई हामीले प्रभावकारी रुपमा पूरा गरेका थियौं । हाम्रो सल्लाहका आधारमा सरकारले नीतिगत सुधारको निर्णय गरेको थियो । त्यसपछिको अवस्थामा पनि हामीले अर्थविज्ञसँगको सल्लाहका आधारमा जिम्मेवार भएर कुनै पपुलिस्ट नारा नलगाई आफ्नो काम गरेका थियौं । मलाई लाग्छ, मैले साधारण सभामा महासंघका सदस्यसँग गरेको प्रतिबद्धताअनुसार काम गर्न सकेको छु ।

विधान संशोसन किन हुन सकेन ?

विधान संशोसन नहुनुमा केही आन्तरिक कारण छन् । देशमा आर्थिक संकट पनि थियो । अहिले विधान संशोधन नगरौं भन्ने साथीहरुको आकांक्षा थियो । त्यसैले यसलाई साधारण सभाबाट अगाडि बढाउनुपर्छ भन्ने लागेको छ ।

विधान संशोधनबाहेक तपाईंले चाहँदाचाहँदै महासंघमा गर्न नसकेको काम के हो ?

मेरो कार्यकाल इतिहासको चुनौतीपूर्ण समयमा बित्यो । सुरुमा कोरोना महामारीको चपेटामा देश थियो । जसले गर्दा ७ महिना ढिलो मात्रै नेतृत्व पाएँ । म नेतृत्वमा पुगेलगत्तै फेरि कोरोना फैलियो । जसले गर्दा राहत र उद्धारमा खट्नुपर्‍यो । अवस्था सहज हुँदै जाँदा अर्थतन्त्रमा उतारचढावमा थियो । हामीले कहिल्यै नभोगेको ठूलो मन्दी बेहोरिरहेका छौं । अवस्था सहज भएको भए धेरै काम गर्न सकिन्थ्यो जस्तो लाग्छ ।

मेरो अढाई वर्षको कार्यकालमा तीन जना अर्थमन्त्री र प्रधानमन्त्रीसँग काम गर्नुपर्‍यो । जसले गर्दा पनि धेरै काम हुन नसकेका हुन् । छिटो-छिटो राजनीतिक परिवर्तन भए । निर्वाचनको समय थियो । मनमा अझै धेरै काम गर्न सकिन्थ्यो भन्ने हुटहुटी छ ।

तपाईंसँग उद्यमी व्यवसायीले धेरै अपेक्षा गर्दा पनि काम नभएको भन्दै आलोचना भएको हो कि भन्ने लाग्छ ?

अपेक्षा धेरै हुन राम्रो हो । तर, मैले नेतृत्व लिँदै गर्दा परिस्थिति पक्षमा थिएन । जसले गर्दा मैले धेरै अपेक्षा पूरा गर्न नसकेको हुँ । त्यसबखतको परिस्थितिमा पर्याप्त काम गर्न सक्यौं वा सकेनौं भन्ने आधारमा मेरो मूल्यांकन हुनुपर्छ जस्तो लाग्छ ।

ब्याजदर घटाउन भन्दै सडकमा उत्रिएको भए सायद म धेरै चर्चित नेताको रुपमा आफूलाई प्रस्तुत गर्न सक्थेँ होला । तर, मैले सस्तो लोकप्रियाताको लागि देश, अर्थतन्त्र र निजी क्षेत्रलाई धरापमा पार्न कहिल्यै चाहिन ।

सडकमा उत्रिनुपर्ने दबाब थियो ?

पक्कै थियो । तर, म सडक आन्दोलनबाट नभई वार्ताबाट समस्या समाधान गर्नुपर्छ भन्नेमा प्रस्ट थिएँ । खुलाबजार अर्थतन्त्रमा ब्याजदर आन्दोलनबाट तय गर्नु हुँदैन भन्ने मेरो प्रस्ट धारणा थियो । बन्द वा सडक आन्दोलनबाट ब्याजदरको समस्या समाधान नहुने भएकाले म त्यस्तो बाटोमा नगएको हो ।

अर्थतन्त्र अहिले कस्तो अवस्था के हो ?

अहिले धेरै सूचक सुधार भइसकेका छन् । शोधनान्तर स्थिति बचतमा छ । महँगी नियन्त्रणभित्र छ । तरलता सहज भएको छ । ब्याजदर घट्दो क्रममा छ । तर, बजार चलायमान भएको छैन । बजार चलायमान बनाउने लघुवित्त, सहकारी, बैंकिङको चक्र प्रभावकारी रुपमा सञ्चालन हुन सकेको छैन ।

हाम्रो प्रणालीमा २ खर्ब रुपैयाँ नथपिँदासम्म अहिले देखिएको समस्या समाधान हुने सम्भावना छैन । सरकारसँग स्रोत छैन भने बाह्य स्रोत जुटाएर पनि खर्च गर्नैपर्छ । सरकारले अहिले खर्च नगर्ने हो भने हामी राजस्व परिचालन पनि गर्न सक्दैनौं, रोजगारी पनि सिर्जना हुन सक्दैन ।

केही व्यक्ति मौद्रिक नीतिमा छुट खोजिरहेका छन् । मौद्रिक नीतिले अर्थतन्त्र चलायमान बनाउने सम्भावना कस्तो छ ?

विगतमा मौद्रिक नीति र वित्त नीतिबीच तालमेल नहुँदा अर्थतन्त्रमा समस्या देखिएको छ । अहिले मौद्रिक नीतिले पनि केही जोखिम लिनैपर्छ । हामीले सुरक्षित मात्रै बस्न खोज्यो भने अर्थतन्त्र झनै संकुचनमा जान्छ । वित्त नीतिले ऋण लिएर खर्च गर्न सकेन र मौद्रिक नीति पनि केही लचिलो भएन भने आगामी दिन झनै कठिन हुन सक्छन् ।

कोरोना महामारीभन्दा अगाडिको अवस्था बजार कहिले पुग्छ ?

तत्काल रिकभर हुन्छ भन्ने लाग्दैन । विगतमा अर्थतन्त्र छिटो चलायमान भएको थियो । अहिलेको रिकभरी पीडादायक हुनसक्छ । मौद्रिक नीतिमा गरिएको रिफर्मको प्रभाव पनि बजारमा देखिएको छ । मेरो विचारमा दुई वर्षअगाडिको अवस्थामा बजार पुग्न समय लाग्ने देखिन्छ । विभिन्न अर्थशास्त्रीले हाल बाह्य क्षेत्रमा पनि समस्या देखिएकाले बजार पुरानो अवस्थामा पुग्न एकदेखि डेढ वर्ष लाग्न सक्छ भनिरहेका छन् ।

ब्याजदरविरुद्धको आन्दोलनलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?

खुलाबजार अर्थतन्त्रमा केन्द्रीय बैंक र सरकारले ब्याजदरमा हस्तक्षेप गर्नु हुँदैन । तर, तरलता अभाव भएको भन्दै कसैले अनावश्यक रुपमा ब्याजदर बढाए भने नियामक निकाय चुप बस्न पनि मिल्दैन । यो भन्दै गर्दा हामीले खुलाबजार अर्थतन्त्रको विकल्प खोजेका होइनौं । अहिलेको अफ्ठ्यारो अवस्थामा ब्याजदर कम गर्ने सक्ने उपाय केन्द्रीय बैंकसँग छ । त्यसलाई प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो धारणा हो ।

जस्तो, बेस रेटलाई स्वतन्त्र छोडेर प्रिमियमलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । सिडी रेसियोमा जोखिम लिन सकिन्छ । अन्य उपकरण पनि छन् । जसलाई प्रयोग गर्दा तरलता सहज हुने र ब्याजदर पनि घट्ने देखिन्छ । ब्याजदर धेरै माथि हुँदा आर्थिक गतिविधि घट्छ, जसले अर्थतन्त्र संकुचित हुन्छ । सेयर बजार, घरजग्गा र उपभोग घट्छ । र, त्यसले सरकारको आम्दानी पनि घट्छ ।

नियामक निकायले ब्याजदरमा हस्तक्षेप गर्नु हुँदैन तर हरेक देशमा ब्याजदरको थेस्र होल्ड हुन्छ । हाम्रो ब्याजदरको थ्रेस होल्ड एकल विन्दुमा हुनुपर्छ । जब-जब ब्याजदर थ्रेस होल्ड माथि जान्छ, तब-तब अर्थतन्त्र समस्यामा पर्छ ।

हामी खुलाबजार पनि भन्छौं अनि ब्याजदरमा हस्तक्षेप गर्नुपर्छ भन्छौं, किन ?

ब्याजदर खुलाबजारले नै निर्धारण हुनुपर्छ । तर, बैंकमा निक्षेपकर्ताको पनि पैसा हुन्छ । जसले गर्दा नियामकले ब्याजदरको विषय सबै बजारलाई छोड्ने अभ्यास कतै पनि छैन । हामी जस्तो परिपक्व नभएको अर्थतन्त्रमा हस्तक्षेप आवश्यक छ । स्प्रेड, प्रिमियम जस्ता विषय केन्द्रीय बैंकको नियमनभन्दा बाहिर राख्न सकिँदैन । त्यसैले हामीले अधिकतम र न्यूनतम ब्याजदरको करिडोर तोक्नुपर्छ ।

ब्याजदर बढेर हाम्रो अर्थतन्त्र समस्यामा परेको हो ?

ब्याजदर बढ्दा उपभोग घट्छ । बचत गर्नेको संख्या बढ्छ । लगानी हुँदैन । जसले गर्दा अर्थतन्त्र सुस्त हुन्छ । कुनै अर्थतन्त्रलाई १२ प्रतिशत ब्याजदर ठूलो होइन होला । तर, औसतमा ४ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धि गर्ने हाम्रो जस्तो अर्थतन्त्रमा ब्याजदर यति माथि हुनु राम्रो होइन । ब्याजदर र आर्थिक वृद्धिबीच तालमेल हुनुपर्छ । मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न केन्द्रीय बैंकले ब्याजदर बढाएको हो । अहिले मौद्रिक नीतिले सेफ्टी मात्रै खोजको छ । जसले गर्दा अर्थतन्त्र सुक्खा भएको हो ।

अब आफ्नो व्यवसायबाहेक शेखर गोल्छा कहाँ देखिन्छ ?

तपाईंहरुले अगामी दिनमा मलाई व्यवसायमा सक्रिय भएको देख्नुहुनेछ । म कुनै हिमाल वा पहाडको टुप्पोमा पुगेको हुनेछु, मलाई भेट्न कुनै पहाड वा हिमाल चढ्नुपर्छ । योगा सेन्टर र शाहसिक खेल हुने ठाउँमा मसँग भेट हुनेछ । आगामी दिनमा मैले व्यवसाय र आफ्नो लागि बढी समय खर्च गर्नेछु ।

र, अर्को कुरा मैले संस्थागत सामाजिक उत्तरदायित्वमा बढी समय र आफूले गरेको आर्जन खर्च गर्ने योजना बनाएको छु ।

पूर्वअध्यक्षको रुपमा महासंघका गतिविधिमा संलग्न हुने योजना छ कि छैन ?

महासंघमा आउने अध्यक्षले कुनै विषयमा सुझाव माग्नुभयो भने अवश्य जाने नै छु । यो संस्था मेरा लागि मन्दिर जस्तै हो । निर्वाचित व्यक्तिलाई अप्ठ्यारो पार्ने गरी प्रतिक्रिया दिँदै हिँड्ने काम कहिल्यै गर्ने छैन ।